NGUYỄN MỸ NỮ
Là vị ngọt. Ở hết cả những thứ mứt bánh và các loại kẹo mà ngày thường rất hiếm khi chúng tôi được sờ đến.
Trước hết, là kẹo lạc của bà Ba. Bà này vốn có họ xa với mẹ, sống trên Gia Lai và vẫn giữ được lệ của quê ngoại tôi là làm kẹo lạc. Quà tết của bà luôn đến với gia đình tôi rất sớm. Khéo chỉ độ hai mươi tháng chạp chứ mấy! Và, có kẹo là gia đình tôi có tết ngay bởi mẹ biết các con rất thèm và ba ngày đầu năm, còn bao thứ ngon lành khác. Dại gì để dành lại một thứ quà quê rất…quê như là cái thứ này. Những phong kẹo lạc được mẹ xếp ngay ngắn trong lọ thủy tinh và đậy nắp rất kỹ. Vẫn còn ăm ắp nơi ký ức tôi, ngày bé với những buổi tối cận tết, cả nhà sum họp và ai cũng thấy “ nhạt mồm”. Ấy! Là nói theo bà nội. Mẹ mới sai anh tôi mở tủ, lấy quà của bà Ba ra. Ài chà! Trông cái ông này chậm rãi quá đáng, khi rón rén bưng lọ thủy tinh kẹo trên cả hai tay, đặt trịnh trọng nơi bàn nước mới rõ sốt ruột chứ! Hằng bao cặp mắt hau háu hướng về phía đấy. Bà với bố thường nhâm nhi kẹo lạc với những bát chè xanh nghi ngút khói. Tôi và bà chị kề, sau khi ăn bắt chán chê thể nào, cũng xin thêm mấy phong nữa, để dành. Mấy phong này luôn được chị em tôi chia nhau. Chia… nhín và tất nhiên, là phải ăn…dè rồi.
Chia nhín chỉ phải tập trung vào đôi mắt nhưng ăn dè á! Lắm công đoạn lắm cơ! Trước hết là đặt kẹo lên môi và cắn một miếng. Cắn bé bé thôi, nhé! Đã bảo ăn dè mà lại…Tôi vừa cắn vừa ước, giá mà được cắn to một tị, nhỉ? Cho cái ngọt có đủ để chạm mạnh vào lưỡi và úp chụp, trùm kín lên hết cả vị giác của mình. Ấy là lúc miếng kẹo đã kịp lua nhanh về phía răng hàm và đang được nhai ngấu nghiến. Kẹo được mẹ giữ kỹ nên đâu có bị hở hơi. Vẫn còn dòn tan. Khi ăn nghe cứ côm cốp, côm cốp đã vui tai mà ngon sao mà ngon. Lạc làm thơm và béo ngậy hòa lẫn trong đường sánh keo, khiến cả vòm họng và vùng lưỡi thấm đẫm vị ngọt gay gắt. Chỉ có thứ kẹo lạc quê mới có được cái ngọt thật thà, ngọt đậm đặc đến dường ấy. Và, cái ngọt ấy vẫn còn đẫm ngập nơi tôi, mỗi khi gần đến tết. Tôi bảo “gần” vì quả thật, có chia rất nhín và ăn rất dè thì kẹo lạc của bà Ba cũng hết sạch khi còn khoảng ba, bốn hôm nữa mới đến tết.
Ngược lại với những phong kẹo hết sức quê mùa là, thứ mứt hết sức sang cả mà chúng tôi cũng chỉ được thưởng thức rất ít, dẫu là đang giữa tết. Đó là mứt hạt sen của nhà cụ Chi. Cụ Chi là bạn với bà nội tôi, vốn người Hà Nội. Khác với bà tôi nhìn vào là rõ ngay một cụ bà nhà quê. Cụ Chi rất ra dáng người Tràng An thanh lịch. Là người hàng phố. Ấy! Cũng nói theo bà nội. Rất nhiều năm trôi qua mà tôi vẫn còn nhớ như in cái áo dài cụ Chi mặc, tấm khăn cụ khoác hờ, vòng chuỗi cụ đeo…Cụ luôn xuất hiện ở ngôi nhà tềnh toàng của chúng tôi vào đúng hai tám tháng chạp.
Bao giờ cũng vậy. Đủng đỉnh vào trong nhà và yên vị trên ghế hẳn hoi. Sau khi nhấp hết một tách trà, cụ mới thư thả lấy túi mứt với đúng nửa ký từ trong giỏ xách ra, không quên sai chúng tôi đi lấy một cái đĩa. Tôi có lần lấy một cái đĩa to. Ý chừng để cụ đổ mứt cho nhiều nhiều ấy mà nhưng liền bị cụ khoát tay từ chối. Đã hiểu ý, những lần sau không những lấy đĩa bé tôi còn lấy cái đĩa kiểu, khiến cụ rất hài lòng. Cũng rất thư thả, cụ bỏ vào đĩa một ít hạt sen. Khiếp! Nhìn cái cách của cụ đã thấy bụng, bắt luống ca luống cuống lắm rồi. Sau đấy cụ mới mời bà nội, bố mẹ tôi và cũng rất may là hãy còn nhớ đến cái con bé này. Những hạt sen có màu trắng ngà tinh khiết với đường bọc lấm tấm bao quanh sao mà khéo đến thế, hấp dẫn đến thế! Không đừng được tôi thò cả bàn tay ra bốc. Cụ vẫn để yên nhưng chờ tôi ăn hết mới thư thả. Lại …cũng thư thả( chán thật!) dạy dỗ. Cụ bảo hạt sen là thứ mứt để nhón. Và phải ăn nhẹ, nhai khẽ bởi nếu ham hố, sẽ làm hỏng cái loại mứt này ngay và như thế, thì phí lắm! Phải nhâm nhi từng hạt, từng hạt một. Mà phải gọi bằng hạt cơ! Chính vì đã ít lại phải để dành cho bà nội ăn dần, nên nếu tôi có một thèm khát nào đó suốt những cái tết trẻ con của mình thì đó là: được ăn mứt hạt sen. Cũng chẳng phải nhón phải nháy chi cho thêm chảy nước miếng, cứ bốc cả bụm bỏ ngay vào mồm và ngấu nghiến bắt thỏa thuê. Chẳng hiểu cảm giác ấy sẽ như thế nào, nhỉ?
Phía nội tôi, từ bác cả cho tới gia đình chúng tôi và các cô chú đều đặc sệch chất quê. Thì nông thôn là gốc gác nhà ta mà lại… Quê kiểng từ nếp nghĩ, cách sống cho tới giao tế, ăn uống. Dẫu đã rời quê cha đất tổ và cắm chân nơi đất thị thành, từ rất lâu. Tất cả là thế ngoại trừ một người, ấy là chú Út. Trong cách nhìn của chúng tôi ngày còn trẻ con ấy mà! Chú Út tây lắm cơ! Ấy! Giầy tây bóng nhoáng. Ấy! Áo tây cổ cồn cao thẳng cứng. Ấy! Đầu tây chải gôm lật phía sau láng lẩy. Ấy! chiếc mũ tây đánh phấn trắng nốp… Rồi còn nữa chứ! Cách đi đứng, ăn nói, cười cợt… và tiêu tiền, cứ là như tây. Vẫn còn chưa đủ bởi nhẽ chú còn có vợ là một phụ nữ đẹp như tây, sạch như tây, diện như tây mới oai chứ!
Nhưng bọn trẻ chúng tôi chỉ ái mộ cái vẻ tây bên ngoài của thím Út được đúng năm đầu nhưng nói thật, cái chuyện làm bánh tây của thím thì được chúng tôi mê mẩn có đến cả… trăm năm. Thím làm các món tây rất khéo nhưng những món mặn, chúng tôi, ăn không quen cứ ngờ ngợ thế nào. Nhưng bánh tây của thím á! Ngon lắm! Có thím là có những cái tết tha hồ ăn bánh tây mà ngày ấy, bánh tây hãy còn là của hiếm. Và thật lạ, nhé! Thím Út biết làm rất nhiều loại bánh nhưng tết, chỉ làm bánh sâm banh. Bánh sâm banh có chất liệu là bột và trứng gà. Đổ và nướng trên vỉ với những cái khuôn dẹp và dài. Lúc bánh gần được thì rắc lên mặt một ít đường hột cát trắng. Thím làm nhiều lắm vì có đến mấy gia đình các anh chị và nhà nào cũng đông con. Mỗi nhà thím biếu một thùng cũng ngon ngót dăm chục cái. Và, những cái bánh đấy thì nhà nào cũng phải để đến đúng hôm mùng một mới dám mở hàng. Cuối chạp, có thèm phải chịu khó sang nhà thím thôi! Chịu khó chờ thím sai vặt và cho mấy cái bánh… in ít đẹp. Thật may thím có tấm lòng. Bởi dù đổ rất khéo, đều tay nhưng vẫn hào phóng, khi chọn được khá nhiều những cái bánh bị lỗi. Bọn lau nhau chúng tôi nhờ thế, không đến nỗi phải nhạt mồm, khi đã cất công sang và ngồi chầu rìa quanh bếp.
Tết nhà nào lại không đầy bánh trái. Nhưng tết nhà tôi luôn oách nhất xóm vì có sâm banh. Và đó luôn là niềm hãnh diện của tôi thủa nhỏ. Tôi mặc bộ quần áo mới, túi bọc mấy đồng tiền mừng tuổi, ra ngồi ngay ngoài cửa cắn bánh rôm rốp không quên hất cao mặt, khi thấy đám bạn đi ngang nhà. Tôi như khoe thầm với chúng nó: Bánh tây đấy và chỉ có nhà tớ mới có thứ này. Anh tôi đùa bảo ăn cái thứ này cũng là được uống cả rượu. Là sâm banh. Và tôi háu ăn với lại lém lỉnh có những cái tết đẫm ngập sâm banh. Nên say…Say cả rượu lẫn bánh. Nhưng chỉ ngay lúc đó vì liền sau đấy lại thèm. Thèm cho mãi đến giờ khi nhiều cái tết đã đi qua. Nhà chẳng có sâm banh của thím Út. Để lại được thưởng thức bánh tây trong rất nhiều cái tết ta, như thủa tôi hãy còn bé tí.
Xứ Nẫu 