Cao Thị Hoàng
1.
Mây khói đèn sụp mí trời, Hô trống dìu vợ đang thời kỳ bụng mang dạ chữa ra khỏi hốc đáy sông Vàm Nao. Chồng đẩy vợ trừng lên mặt nước, không gian chiều mênh mông trải dài theo tiếng sóng. Đôi vợ chồng cá Hô vừa thong thả bơi, vừa nói chuyện.
– Mình ơi, tui có điều chưa rõ
– Điều gì chưa rõ, em?
Hô mái quẫy đuôi, nước bắn tung tóe.
– Lý sao tổ tiên mình bỏ bàn quán Biển Hồ, trôi dạt về đây sinh sống?
Nước chửn ròng, đàn cá Nược đua ghe thương hồ rẽ sóng. Hô trống hớp một hơi dài, cạ mình vào bụng vợ.
– Cội nguồn mình vốn ở Biển Hồ, sống và sinh con đẻ cái nhờ nước Mê-kông. Nhưng, dân bản địa nghĩ mọi cách, dùng mọi thứ, đánh bắt cho kỳ được loài cá Hô để phanh thây, xẻ thịt; ăn tươi, nuốt sống. Tổ tiên mình đành bỏ xứ, xuôi dòng Mê-kông về Nam. Đến ngã 3 sông, nơi tiếp giáp giữa 2 luồng sông Tiền, sông Hậu, thế nước xoáy tròn và trụt xuống sâu thăm thẳm, hang hốc chằng chịt như mạng nhện. Xa trông, giống hình con cá Hô bay! Tổ tiên cho đó là điềm lành và cũng là ý trời, nên chọn Vàm sông nầy sinh sống. Vàm giao mối 3 dòng nước: dòng sông Tiền chảy sang, dòng chảy xiết từ cố hương đổ xuống, dòng trôi về Long Xuyên. Tất cả tạo thành cái kỳ vĩ của đất trời, cái dữ dội của thủy thần và mấy ai đến đó mà chẳng nao lòng khiếp sợ. Người đời đặt tên Vàm Nao từ đó.
Lúc Bùi Hữu Nghĩa bị đày làm lính đồn Vĩnh Thông (Châu Đốc), đã kềm lòng chẳng đặng, thốt lên:
”Núi Sập sấm rền vang tiếng muỗi
Vàm Nao nước chảy đứt đuôi xà”
Hô mái ngạc nhiên, hỏi chồng: ”đứt đuôi xà” nghĩa là sao , hả mình? Hô trống nói rằng: ”đứt đuôi xà” nghĩa là, con rắn bơi qua Vàm bị xoáy nước cuộn và vặn đứt đuôi. Đúng là, vùng nước hiểm yếu để dòng họ cá Hô dung thân.
Tiếng ”Bịp Bịp” rộ mé sông, nước lớn dần và mặt sông nở phình ra. Vợ chồng Hô quay về hang, lúc trời chạng vạng tối.
Lượn quanh hang ổ canh vợ ngủ, Hô trống ngẫm nghĩ thân phận nghiệt ngã: dù biệt xứ, vẫn bị người bản địa Biển Hồ truy đuổi săn bắt. Đã vậy, họ còn nhẫn tâm dạy nghề săn bắt cho cư dân miệt châu thổ Sông Cửu Long cùng tận diệt loài cá Hô. Tức nước vỡ bờ! Ngày đó, Cố Tổ cá Hô cùng các loài cá Đao, cá Sấu, cá Bông Đốm… hợp sức tung hoành lật úp, nhận chìm tàu thuyền qua lại trên Vàm Nao. Con người dẫu độc ác, nhưng cũng biết sợ. Với bản chất, ” chết cái nết không chừa”, con người quay ra chụp mũ rằng, cá Hô là loài thủy quái! Rồi bịa chuyện lan truyền, hằng năm đến mùa gió chướng, con người phải chọn và đưa một thôn nữ đồng trinh đến Vàm Nao lập trai đàn, tiến cung thủy quái thì tàu thuyền qua lại mới yên. Cốt gây xúc động lòng trời, tạo oán hận lòng người, nhằm tàn sát và tận diệt cá Hô.
Bọn thầy cúng, thầy bùa, thầy pháp…từng mang chiêng trống, chuông mõ đến bến nước Vàm Nao, ra sức giương oai, diễu võ trừ tà, yếm quỷ…dụ gái, hốt tiền dân hạ bạc. Miền sông nước đói nghèo, chỉ có cách đâm hà bá để kiếm miếng ăn. Hồi Cố Tổ chưa bị người bắt phanh thây, xẻ thịt, thường kể cho Cố Nội nghe câu chuyện bi thương và phản phúc.
Khi bọn Xiêm La chiếm thủ phủ Hà Tiên, thuận buồm xuôi gió đánh chiếm Châu Đốc, vây hãm Bắc Năng Gù vào tháng chạp, năm Qúy Tỵ 1833.
Tướng quân Trương Minh Giản sai thuộc hạ đến cậy nhờ các loài cá Vàm Nao góp sức chống quân thù. Đội quân thủy quái hợp thành bởi: Cá Hô, cá Đao, cá Bông Đốm, cá Sấu, cá Nược…thề nhận chìm các chiến thuyền giặc, bảo vệ Vàm Nao.
Giặc Xiêm lợi dụng con nước ròng chảy xiết, chúng kết bè đốt lửa, làm trận hỏa công ”Xích Bích” hòng tiêu diệt chiến thuyền quân Việt. Từng mảng bè rực lửa, lao theo dòng nước như tên bắn đã bị tập đoàn cá Nược rượt theo nhanh như sao xẹt, kéo chìm tắt ngúm. Từng mũi đao ”thần sầu quỷ khóc” của cá Đao, đâm thủng thuyền giặc, từng cú thăng thiên của cá Hô ”long trời lỡ đất” rơi xuống vỡ mặt thuyền, âm thanh nổ như bom nổ, khiến quân Xiêm hoảng loạn tranh nhau nhảy xuống sông. Chỉ cần có thế, đội cá Sấu, cá Bông Đốm tràn ra gấp, cắn xé những cây thịt trôi dật dờ như khúc củi. Máu nhuộm đỏ Vàm Nao. Mùi tử khí bay về tận cố thổ quân xâm lược.
Yên bình, loài cá trở lại cuộc sống vốn có của mình. Chẳng ai tranh công, kể công, thậm chí không màng ”miếng đỉnh chung”, không mong mỏi
sự biết ơn. Nhưng, con người là sản phẩm độc đáo vốn thuộc Thượng đế, có trí tuệ vượt muôn loài. Trí tuệ ấy, đã phát hiện sức mạnh vô song của loài cá. Động lòng tham, con người bất chấp nhơn nghĩa, dùng trí tuệ bắt và ăn thịt cá, những mong tăng sinh lực cho mình. Vì vậy, các loài cá Vàm Nao – trong đó, có cá Hô ” tan đàn tẻ nghé ”. Nội Tổ thỉnh thoảng chép miệng: ”Cứu người, người trả oán”. Rồi Nội Tổ lo xa, biết đâu trong tương lai gần, trí tuệ con người sẽ tạo nên một nền văn minh hủy diệt!
Hô mái trở mình thức giấc.
– Bậu ơi, mình ở đâu?
Nghe lời truyền âm của vợ Hô trống hấp tấp bơi vào hang.
2.
Từ ngày Nội Tổ lâm nạn, bị người xẻ thịt cân ký bán giữa Chợ Mới, Long Xuyên. Vợ chồng Hô thẩn thờ bơi theo con nước, bụng dạ đầy thương cảm và nghĩ rất lung về thân phận giống nòi. Thật tức cái mình, sao là Hô mà không là loài cá khác. Sao là thịt thơm ngon, quý hiếm mà không là thịt thúi dỡ, tràn sông? Suy cho cùng, chính thơm ngon, quý hiếm đã cắt đứt sự sống chính mình.
Cùng một loài, sao Chép có râu, mình không có? Chép tu hóa rồng, mình tu không thể? Nội Tổ nói: Vì mình không có râu! Chẳng lẽ, cái râu quan trọng đến thế? Nhiều đêm soi bóng dưới ánh trăng, thấy mình đầu rất to, đỉnh đầu rộng, giữa mắt và mõm của phần lưng đầu lõm xuống, miệng
chành bành, môi hếch…đúng là hô. Mà hô thật, không hô sao nặng mấy trăm cân, thậm chí nặng nghìn cân, quẫy đuôi cất gió tung trời cao mươi thước, liệng mình đè mặt sông tiếng dội hơn bom đìa.
Đêm càng sâu, sông mờ khói sóng. Không gian tĩnh mịch, êm đềm.Vợ chồng Hô, chợt nghe câu hò bâng quơ của chàng trai nào đó:
” Hò…ơ…
Ở trên Châu Đốc ngó xuống Vàm Nao
Thấy con cá Hô nó nhào vô lưới
Anh ngồi, anh chắc lưỡi
Không biết chừng nào mới cưới đặng em?”
Mắt Hô mái chớp chớp nhìn chồng, nếu phải nhào vô lưới để giúp những người yêu nhau được lấy nhau và lấy nhau để sinh con đẻ cái, thì em cũng đành lòng. Như hiểu ý vợ, Hô trống nhịp đuôi tính rợ thời gian vợ sẽ khai hoa nở nhụy. Vợ cấn bầu từ tháng 3 theo trăng, đầu tháng 6 bụng vợ to, hạt trứng lớn và vợ sẽ đẻ cuối tháng 6 hoặc tháng 7. Khi con nước quay, màu nước đục, sẽ thuận lợi cho vợ mình như con người thường bảo: Mẹ tròn con vuông. Bây giờ, đầu tháng 4, vợ mình mang bấu đã là gần tháng. Hô trống nghĩ vậy.
Thói quen cha truyền con nối, như một quy luật: Hằng năm, trời đất chỉ dành vỏn vẹn 4 tháng, từ tháng giêng đến hết tháng 4 cho loài cá Hô săn mồi và thưởng ngoạn thủy du. Do đó, khi người đón xuân, vui tết; vạn vật tươi mát bởi từng cơn gió chướng thổi về, thì loài cá Hô bắt đầu rời hang kiếm ăn và hò hẹn những cuộc tình trên sông nước; đồng thời, khoe sức dũng mãnh trước bầy đàn, giựt le với cá mái mới ”ra ràng” trong chuyện yêu đương. Đã có nhiều cô nàng Hô chết mê chết mệt.
Sinh thời, Nội Tổ rầu lo cho cái chu kỳ cố hữu, cứ mỗi tháng dòng họ Hô tổ chức vui chơi, tình tự và đi ăn từ 4 đến 5 lần, mỗi lần lại đúng con nước ròng trong tháng: 13, 17, 18, 19, 25, 27. Thế mới chết. Nhiều lần, Nội Tổ muốn thay đổi nhưng bị sức ỳ bảo thủ cản phá quyết liệt. Đặc biệt, bản năng loài cá Hô đã bị lập trình, không thể làm khác. Lần hồi, loài cá Hô tuyệt chủng bởi trí tuệ con người nghĩ ra nhiều cách đánh bắt. Đau đớn hơn, cá Hô bị giam cầm trong bễ làm vật thí nghiệm lai tạo, phối giống…hình dạng Hô nhưng không phải Hô!
Hô trống dìu vợ ngoi lên mặt sông nhìn trăng mười bảy. Cõi nhân gian gọi trăng mười bảy sảy chiếu giường. Ánh trăng vàng khắp mặt sông!
Đàng xa, một bầy Hô tung tăng bơi tới. Ngẫu hứng trong lòng, Hô trống cất mình lên khỏi mặt nước, quẫy đuôi hớp ánh trăng khuya, tung mình đo độ cao của trời, hụt hơi rớt lũng mặt nước nổ tiếng nổ rền xa như tiếng trời gầm chớp giựt. Hô mái cũng chẳng vừa, vọt một phát ngoạn mục khiến cả bầy Hô vỗ đuôi tán thưởng. Rồi cả bầy như tức cảnh sinh tình, không còn sợ hãi và quên bẵng cảnh giác sự nguy hiểm đang rình rập của con người.
Mặt trăng hình như lắc lư, mặt nước Vàm Nao chao nghiêng sau mỗi cứ nhảy của bầy cá Hô, tiếng nước dội gấp ngàn lần tiếng trống đình ông Thoại Ngọc Hầu. Đúng thời khắc thăng hoa đó, hằng chục chiếc thuyền ghe từ bờ búa xua ra sông, bủa lưới bắt bầy cá Hô.
Biết vợ mình đang bụng chữa, xoay trở khó khăn, Hô trống dùng sức mạnh của đuôi quạt đẩy vợ khỏi nơi nguy hiểm. Nhưng đã muộn, con người với trí tuệ của mình, đã xây thế trận thiên la địa võng, bầy cá Hô không thể thoát.
Hô trống dùng toàn lực phá lưới, cả bầy hút đầu đập đuôi phá lưới. Sức mạnh cơ bắp thúc thủ trước mưu sâu kế hiểm của kẻ săn mồi. Càng vùng vẫy, càng xiết mình vào tuyệt lộ. Thình lình, một mũi chĩa loang loáng ánh trăng đâm thẳng vào Hô mái, trứng lẫn máu phọt ra khỏi bụng. Hô mái
gồng cong người, đập đuôi quật ngã kẻ đâm mình nhào xuống sông. Hô mái, cố bơi theo dòng trứng nước cuốn trôi: ”’Con tui đâu.. c..o..n..?” rồi chìm dần vào tay lưới. Thảm cảnh ấy xảy ra trước mắt Hô trống. Những giọt nước mắt hòa lẫn máu ứa ra từ hai khóe mắt, Hô trống bất lực không cứu được vợ con mình. Đầu to, chưa hẳn chứa hiểu biết. Sức mạnh cơ bắp, chưa hẳn cứu được lúc nguy nan. Trời sinh nòi giống ta, dù Hô trắng, vàng, đen…nặng cân, thịt chắc, thơm ngon là tạo cho ta nỗi khổ đau chứ có ít lợi gì? Và, cũng chính điều ấy, tạo thêm nghiệp ác con người.
Trăng mười bảy còn treo lơ lững đàng Tây, mặt trời đàng Đông vội nhú lên màu đỏ ối!
CAO THỊ HOÀNG
2014
Chúc Cao Thị Hoàng ngày càng viết văn hay. Ngôn ngữ, cách diễn đạt của Hoàng thật chắc.
Chào anh Trần Văn Bạn,
Em sướng khi được anh khen, lời khen của anh là động lực giúp em
vững bụng cầm bút, viết những điều em suy nghĩ.
Cảm ơn anh.
Chúc anh năm mới 2015, an lành và hạnh phúc.
Cao Thị Hoàng ơi,giáng sinh vui vẻ nhé.
Xứ rẫy quê em không có đêm Giáng Sinh tôn giáo, nhưng có sự chia sẻ bạn bè vui đêm Giáng Sinh.
Chúc anh đêm Giáng Sinh an lành.
Lâu lắm mới vào xứ nẩu và được đọc truyện ngắn hay của nhà văn xứ hòn đất hoand dã. Chúc giáng sinh vui vẻ.
Chào Sông Hà Thanh.
Em cảm ơn anh.
Chúc anh đêm Giáng Sinh kỳ diệu
Lịch sử một vùng đất được thể hiện trong truyện rất độc đáo.
Chào Maimaiyeuthuong,
Mừng Giáng Sinh, em chúc Maimaiyeuthuong an lành.
Trí tuệ la khã năng phát hiện vòng lẫn quẫn. Trí tuệ không la khả năng lam ra vòng lẩn quẫn.
Thượng đế làm ra vòng lẫn quẫn, đúng như vậy.
Thượng đế còn cho con người trí tuệ đế nhận biết vòng lẫn quân đó!
Còn việc dùng trí tuệ đề thoát ra khói vòng lẩn quẩn được hay khong thì tại hạ khong biết!
Chào Bố Trung,
Con chẳng hiểu biết, cũng chẵng từng đọc một trang sách triết học. Nên chẳng làm cái điều ”bất khả làm”.
Theo con, Thượng Đế tạo ra vòng lẩn quẩn
Thượng đế cho con người trí tuệ
thì mần sao con người có thể dùng trí tuệ phá cái vòng lẩn quẩn?
Ví như,con người ”phản bội” Thượng Đế” thì phải lấy cái khác để chống Thượng Đế, chứ lấy ”trí tuệ” Người cho cũng bằng không.
Kết, dùng trí tuệ phá vòng lẩn quẩn, chao ôi không thể, không dám…
Nhắm mắt lấy chồng Bố ơi!
Kính chúc Bố đêm Giáng Sinh& Tết Dương Lịch an lành và tuyệt vời!
Miệt dưới nầy, chiều và tối trời se lạnh rồi Bố.
Đừng “Nhắm mắt lấy chồng” CTH ơi! Bởi lấy chồng rồi không muốn nhắm cũng phải nhắm thôi! Hihihi
Một hình tượng mang ý tưởng của anh Hải thật tuyệt!
Nhiều khi, em cũng muốn…”cũng liều nhắm mắt đưa chân” (Nguyễn Du)
Chào Hoàng. Càng ngày chị Ba càng thấy Hoàng không chỉ là cô-thôn-nữ-trồng-bông thôi, mà giọng văn đã sắc sảo hơn nhiều, kể cả cách recom. Chúc khỏe và viết lên tay nghen.
Chị Ba thân thương của em,
Nghe những lời chị Ba nói, em mừng.
Thật tình mà nói, nhờ Trang Xứ Nẫu và những còm của ACE
đã giúp em tự tin, khắc phục yếu kém để có những bài viết tốt
phục vụ bạn đọc.
Út cảm ơn chị Ba
Chúc chị Ba vui khỏe.
Viet rat an tuong Cao Thi Hoang oi
Anh Van Huy ơi,
Cảm ơn anh dọc truyện và động viên em.
Em chuẩn bị ăn cơm để ra rẫy đây. Bà con đang chộn rộn vào
vụ bông tết.
Chúc anh vui.
Cha ta lấy tên thang thuốc bắc Bỗ Trung đặt tên cho ta. Ta đâu dám xưng hô bố con với tác giả. Tuy nhiên, tuổi tác ta cũng khá lớn, cỡ cha chú tác giã. Thôi cũng được nếu tác giả không nề hà !
Ta đang nghĩ đến cái chết của Ngô Đình Diệm, của Saddam Hussein, cũa Kennedy …
Còn đúng là ông trời bày ra cái vòng lẩn quẩn, tác giả cũng như ta không thễ thoát ra được.
Cám ơn đã chiếu cố.
Con cảm ơn bố.
Chúc bố vui khỏe.
Truyện viết chặt chẽ hơn,chất truyện ngắn cũng đậm hơn so với những truyện ngắn trước đây của Cao Thị Hoàng.
Chào BNgan,
Cảm ơn chị có những lời đánh giá chân thành về truyện viết của em.
Chị đã động viên em.
Chúc chị vui.
Hay
Chào Muathunhatrang,
Được Muathunhatrang khen, em sướng rồi.
Em cảm ơn.
Chúc vui.
Đọc cũng đặng.
Chào Vũng Chua,
Anh đọc cũng đặng, em sướng rồi.
Cảm ơn anh.
Cau chuyen that doc dao
Chào XMinh,
Em cảm ơn XMinh cho nhận xét.
Chúc vui.
Tôi ngậm ngùi nghĩ về thân phận cá Hô khi đọc ”Đời cá Hô trên sóng nước
Vàm Nao” và chợt nhớ bài thơ mang ý tứ rất hay của nhà thơ đương đại
Triệu Từ Truyền ”Trò truyện với cá Hô”:
”anh cưỡi cá Hô nhớ thuở lên năm
băng qua Cửu Long bằng xuồng tam bản
anh hay cá Hô mắc cạn
bên dòng lịch sử hay dòng sông” (Triệu Từ Truyền )
Truyện ngắn viết cỡ vậy, dù đạm bạc cũng đủ tạm mời bạn bè XN
thưởng ngoạn rồi Hoàng ơi!
Chào Hương Cà Mau,
Cảm ơn chị chia sẻ với em.
Đúng là anh Truyền viết bài thơ ”Trò truyện với cá Hô”
rất ấn tượng và rất hay.
Chúc cô giáo của em vui.
Triệu Từ Truyền cám ơn Hương Cà Mau & Cao thị Hoàng còn nhớ bài thơ ấy. Hy vong trí tuệ của con người đừng hủy diệt như thông điệp của Cao Thị Hoàng. Xúc động vì Hương Cà Mau nhắc lại câu: ” anh hay cá Hô mắc can…”Hình như truyen ngắn Đời Cá Hô của Hoàng đã chú thích cho bài thơ thân phận ấy. Chúc tất cả an lành!
Em Truyền ơi,
Em cảm ơn anh.
Xin lỗi anh Truyền, chị Tuyết hối về nhà gấp quá, em gõ lộn
chữ anh thành chữ em.
nếu em xin lỗi vì đánh sai một từ, hóa ra em quên phức TTT rồi. chỉ nên đính chánh vì đọc giả thôi..
Mừng Giáng Sinh & Tết Dương Lịch
Em kính chúc anh thương vui khỏe, bình an.
Chúc anh năm 2015, cho ra đời nhiều tác phẩm lớn và đáng nhớ.
Con cá hô này ấn tượng dữ ha aaa
Chào Savi,
Cá Hô ấn tượng dữ vậy sao anh?
Cảm ơn Savi.
Truyện vừa phải, có kiến thức và chất lượng.
Chào Phan Long Côn,
Em cảm ơn anh.
Cá Hô chết về tay ngư dan, con hưu chết về tay thợ săn! Vậy ngư dân và thợ săn chết về tay ai ?!!!
Ai đã bày ra vòng lẩn quẩn này ?!!!
Bố Trung ơi,
Bố hỏi thì phận con phải trả lời, chứ thực lòng con dốt về triết lý nhân
nhân sinh lắm. Nếu, con nói bậy bạ, Bổ bỏ qua cho.
– Ngư phủ, Thợ săn sẽ chết bởi chính mình.
– ”Trí tuệ” chăng? Mà trí tuê do Thượng Đế ban loài người. Vậy, thưa Bố
theo con, Thượng Đế ”đã bày ra” cái vòng lẩn quẩn ấy.
Con cảm ơn Bố.