Xứ Nẫu

***

Khi Thảo mười sáu thì ông già Sanh đã thôi làm vùng trưởng và bác nó, ông Lộc Cụt cũng đã về vườn sau một thời gian dài là chi chi đó trong Thị Trấn. Lộc hét ra lửa quá nên bị lửa đốt. Ai cũng tiếc và cũng ghét cho thái độ sống của Lộc. Anh ta không hề biết phận mình được chiếu cố từ những thành tích gọi là may mắn của thời cuộc và cái uy liệt sĩ. Từ đoàn thanh niên Lộc được chuyển qua quản lý thị trường. Chợ Tài Phú mười đã hết chín buôn bán hàng lậu, ngày nào Lộc cũng ra chợ truy tìm và bắt bớ. Phải chi anh ta làm ăn đúng đắn thì chẳng nói chi, đằng nầy ai chung chi thì cho qua, ai không chung thì liệu thần hồn. Lộc quên rằng cỡ một triệu lính Cộng Hòa còn vù, năm mươi tám nghìn lính Mỹ trang bị tận răng còn bỏ xác tại Việt Nam. Lộc bị mắt thần chiếu tướng. May mà ai đó còn thương tình ít nhiều là gia đình liệt sĩ và một thời tiếp tế nên cho Lộc về dọn vườn nuôi gà đá… Rượu sớm trà khuya. Đang ngâm câu buổi thất chí hóa thân làm con cú, bỗng nhiên, có đô la từ Mỹ gửi về theo đường dây đen. Tài Phú bán tín bán nghi. Nghi gì? Thời chiến tranh kẻ đông người tây chuyện quá thường, nhưng ông Sanh có ai là người thân ở xứ cờ Hoa nhỉ? Vụ nầy lạ à. Tài Phú nhỏ bằng bụm tay, lý lịch của nhau, thiên hạ nắm rành rẽ còn hơn nhà của chính mình. Và cái ghen ăn tức ở khiến họ kháo đủ chuyện. Một hôm Tám, thường gọi Tám Tàng kể:

– Tao mời thằng thường gửi tiền cho ông Sanh vô quán cà phê Nam Sơn làm ly đen, hỏi thăm mới biết người gửi tiền cho ông Sanh ở Cali. Là ai bây biết không?

– Nói đi, không là tao tương vô mặt mày, bày đặt đố với điếc.

– Là thằng cu Bum.

– Ai?

– Nó nói cu Bum.

– Trời đất ơi.

– Trời đất cái con khỉ khô. Thằng Bum đi K rồi vượt qua Thái Lan, nó đào ngũ chớ có chết chóc gì đâu.

– Nhưng có giấy báo tử mà?

– Chắc có gì sai ở đây. Năm đó thương vong nhiều, chuyện nhầm lẫn thường lắm. Vụ nầy bể ra ông Sanh tiêu cái liệt sĩ, thêm cái truy thu tiền đã hưởng bấy lâu nay cũng nhiều nhiều à.

– Nhằm nhò gì với ổng.

– Nhưng mà nhục nhã chớ mậy.

– Con khỉ khô. Tuốt bên Mỹ, đào ngũ có cho kim cương thằng Bum cũng không dám về, ai đâu rảnh mà truy vụ nầy. Mà có chi mà nhục, ông Sanh đâu có khai liệt sĩ, tự động đưa đến nhà ổng mà.

– Tao không nói vụ đó, tao chỉ muốn nói tới là bấy nay cha Sanh làm ra cái vẻ là nhà đạo đức thứ thiệt.

– Mẹ… con Thảo giống ổng như hai giọt nước còn không nhận, ở đó mà nhục nhã với đạo đức.

Bé Thảo cũng tương đối xinh xắn. Nó liếc qua thế sự và nhân gian, nhận ra vì gian khó con người đã hóa ngợm và đười ươi. Mấy thằng rắp tâm bắn sẻ Thảo toàn loại đàn ông chí lớn thì nên, đàn bà chí lớn thì nên cạo đầu. Thảo qua thì hai mươi, thì hăm lăm. Già là chắc nụi.

Kinh tế Tài Phú khởi sắc nhờ đám trẻ tìm vào Nam kiếm sống. Một vài đứa lấy chồng Đài Loan, Hàn Quốc và nên bà thấy rõ. Tài Phú vô thiên vô lủng đại học, cao đẳng, cỡ cấp ba cấp hai lấy đấu mà đong lấy xe mà chở cả tháng ròng vẫn không hết. Thảo cũng vậy, cô có bất cứ thứ gì thiên hạ có. Một thứ cô chưa có, đó là chồng. Bạn nói với cô:

– Mày vô Sài Gòn với tao, tao giới thiệu cho một anh ngoại, không rượu chè như ý mày luôn.

Cười cười, Thảo theo bạn vào phố Bác. Ở đó cô không ngoại kiều Việt kiều gì sất. Thảo quen một anh trai Đông Nam Bộ. Anh đưa ba má về Tài Phú và đám hỏi đã bị Ba Cưng phá tanh bành.

***

Cả Tài Phú nghiêng nghiêng ngó ngó, thử coi ông chính quyền xử lý vụ nầy ra làm sao?

Kể cũng chẳng chi nghiêm trọng, phá của mình thì vợ con sắm lại, còn của thiên hạ thì è cổ ra mà đền. Nộp cái phạt là xong. Tuổi lớn rồi, gia đình tuy chẳng còn chi quyền chức, nhưng cái giấy khen có công với cánh mạng sờ sờ trên tường nhà ông Sanh, ít nhiều thiên hạ cũng phải nể nang chớ, phải không?

Vậy là cánh công an mời cả hai gia đình lên giải quyết sự cố. Đại khái kiểu tình làng nghĩa xóm, bán anh em xa vân vân và vân vân. Mong đôi bên lấy cái dĩ hòa vi quý làm trọng. Đã thống kê thiệt hại và ông Nguyễn Văn Cưng phải đền cho gia đình ông bà Lê Thị Viễn chừng đó chừng kia tiền. Gia đình bà Viễn không chấp nhận lối giải quyết đó. Họ cho rằng ông Cưng đã phá hủy một nếp văn hóa cổ truyền của cả một dân tộc, không thể giải quyết kiểu phá rối trật tự trị an kiểu bình thường. Công an hỏi:

– Chớ bây giờ chị Viễn muốn làm sao? Chúng tôi chỉ có thể giải quyết bằng cách nầy còn văn hóa hoặc phá hoại văn hóa thì đâu có lệ luật gì để xử hoặc noi theo.

– Tôi không biết – bà Viễn nói – Nhưng chỉ thế nầy thì rõ ràng chính quyền đã bao che cho ông Cưng rồi.

Ra về. Đợi ông Cưng bồi thường ư? Chuyện khó à. Bà Hương ngoảnh mặt, ba thằng con trai vợ con ra riêng rồi, ai làm nấy chịu, chúng không biết. Thảo đưa bên chồng ra nhà nghỉ bình dân, tạm qua biến cố rồi tính tiếp.

Ở nhà bà Viễn bật đầu đĩa lên, cái phim ông Cưng phá đám hỏi được mở hết công suất. Thập phương Vùng Mười Xóm Chợ vừa xem vừa ngả nghiêng cuời, cái đoạn ông Cưng tụt quần đùi thòi ra cái nhỏ của thằng lớn được truyền miệng từ đầu trên xóm dưới. Bảy mấy gần tám chục tuổi là ông Sanh nghe bạn già kể lại mà thiếu cái lên máu. Lập cà lập cập chống cây gậy kêu cháu nội là con của Lộc Cụt hỏi chuyện.

Lộc có hai con trai cũng dạng trời thần. Chuyện ông chú – vua quậy xóm trên – phá đám hỏi con em chúng có nghe nhưng chẳng quan tâm. Đùng một phát nghe thiên hạ kháo chú nó tổng ngổng lên phim. Lập tức năm anh em con chú con bác tụ lại ở quán nhậu bình dân. Đang khề khà chén chú chén anh thì Thảo từ nhà nghỉ bình dân về ngang. Thằng lớn nhất con Ba Cưng, đã ba lăm và một vợ hai con gọi:

– Ê Thảo, vô đây tao biểu coi.

Thảo đứng lại, cô nhìn những guơng mặt đỏ ké vì rượu. Rồi bước tiếp. Cả năm rời bàn nhậu, chúng vây Thảo vào giữa:

– Đù má… mày có muốn tao đốt nhà mày không? Có muốn tao rạch mặt mày bằng dao xắt thịt không?

…?

– Mày về nhà dẹp ngay cái vụ chiếu phim, không dẹp là chiều nay tao san phẳng cái nhà mày.

Thảo nghe và cô không hiểu chuyện chi đang xẩy ra. Tới nhà, cô thấy ông Sanh và Lộc Cụt đang đứng ở sân. Bà má đang chỉ tay ra ngõ:

– Tôi không tiếp mấy người. Thằng Cưng quậy phá nhà tôi, làm lỡ duyên con gái tôi, tôi chiếu phim cho cả ba quân thiên hạ xem đó. Ông về mà dạy con ông.

Bà Viễn có vẻ đắc thắng với đòn đánh của mình. Nhìn qua Thảo hiểu ngay sự cố. Cô bước đến chào ông Sanh và Lộc Cụt rồi lên tiếng:

– Mấy đứa nhỏ tắt máy đi. Con mời ông và chú Lộc vào nhà.

Mấy đứa em có vẻ nể nang chị, cái đầu đĩa dừng ngay lập tức. Bọn vô công rồi nghề vội vàng cáo lui. Người lớn đối diện nhau trên bàn trà. Một lơn lớn khác là chú rể cũng có mặt. Nói vậy chứ anh ta từ trong Nam ra, bị vố nầy ai không hãi, sát cánh bên vợ vẫn cứ chắc ăn hơn. Thảo lên tiếng:

– Có gì ông và chú cứ nói.

Nhưng người lớn chả ai cất tiếng cả. Đôi bên biết nói gì bây giờ đây? Kẻ phá nhà, bên chiếu phim cuổng trời, suy ra xấu đều hết. Nhưng vì đâu nên nỗi nhỉ? Và nếu có nỗi gì thì phải xé toạc ra chứ im lặng là để hận lại cho con cháu đời sau. Chưa chi hết mà bầy anh trai đã đòi đả thương em gái… Nói đi. Sao không nói? Được rồi vậy thì Thảo nói:

– Con thấy má với dượng chiếu cảnh xấu của ông Cưng là không phải tí nào hết. Má đã cho hành động của ông Cưng là vô văn hóa, thì bây giờ má lại gấp ba lần hơn. Nếu một người nào đó có chút tự trọng họ sẽ tự sát, hành động này đã gần với sát nhân. Có những người danh tiếng, chỉ vì vậy mà thân bại danh liệt, và kẻ chủ mưu phải ngồi tù. Nhưng mà thưa ông và chú – Thảo quay sang ông Sanh và Lộc Cụt – Má con có làm như vậy cũng phải thôi, chú Cưng đã phá hoại tài sản gia đình con, phá hủy hôn nhân của con. Hành động đó một ngàn lần sai, ông và chú đây biết hết, nghe hết và thấy hết nhưng vì sao lại ngoảnh mặt ngơ đi? Vì sao vậy, chú và ông lý giải con nghe với.

Cả hai cùng yên lặng. Đừng tưởng nó thất học mà dốt. Đời sống và sự khó khăn đã dạy con người ta khôn hơn rất nhiều. Con Thảo nêu ra một câu hỏi nghe dễ mà thật khó để trả lời. Họ yên lặng cũng phải thôi. Vậy rồi cô nói tiếp:

– Mọi người ở Tài Phú nầy ai cũng rõ con là cháu ông Sanh, ông Cưng là cha, ông Lộc là bác ruột. Vậy mà chỉ có gia đình ông là không nhận ra. Vì sao vậy? Ông và chú có thể trả lời cho con rõ không? Đôi khi con rất tủi thân, nhưng rồi tất cả chai lì bởi thời gian. Nó trở thành một tất nhiên của cuộc sống. Sự tất nhiên nầy kéo dài cho đến hôm nay. Nay con lấy chồng thì ông Cưng tới quậy phá. Ông và chú tới để thương lượng xin đừng phát tán đoạn phim có thể làm xấu cả dòng họ nhà ông. Thế gian có những điều thật nghịch lý, nhưng có lẽ nghịch lý nhất là chuyện của ông, của chú Lộc, của con và ông Cưng. Con nói vậy ông và chú nghe được không?

…

– Con hăm tám tuổi rồi, khổ nên thất học. Nhưng đời sống đã dạy cho cái biết để tồn tại. Con xin hỏi ông và chú Lộc muốn gì ở con?

…

– Sao ông và chú yên lặng vậy? Muốn con hủy cái đĩa phải không? Chuyện đó không lớn, con sẽ hủy ngay trước mặt ông và chú. Lâm – Thảo gọi thằng em – Mở máy mang cái đĩa lại đây cho chị.

Đĩa phim được đặt lên bàn. Thảo đẩy qua cho Lộc. Cô tiếp tục:

– Chuyện lớn là cái tồn tại trong tâm của ông và chú chứ đâu phải đĩa phim nầy. Hôm nay con sẽ nói những suy nghĩ, những luận bàn của đời dành cho gia đình ông. Những điều nầy con thu thập từ thiên hạ, không hề có gì của con cả. Bởi khi ông là vùng trưởng của vùng nầy con còn chưa có mặt ở thế gian. Người ta nói cho con biết ông không hề là một người thật sự có công với cách mạng dù ông có tiếp tế rất nhiều thứ trong thời gian ấy. Họ bảo rằng ông bỏ tiền để mua giấy hoãn dịch vì lý do gia cảnh. Rừng là mạch sống nên ông tiếp tế hàng như một hình thức để mua đường. Sau thống nhất, cách mạng đã ghi công ông, cho ông làm cán bộ, nhưng ông đã ảo tưởng mình là kẻ thật sự có công. Thiên hạ bảo ông đã tự cho mình là người của cách mạng sau vụ chú Bum nào đó tử trận. Ngày nay mọi chuyện đã đi vào quá vãng, ông không còn tại vị và họ đã dùng những lời chua chát nói về ông, bảo ông là cơ hội, là ba mươi tháng tư, là cách mạng ăn theo. Và kết luận rằng ông Sanh không coi mày là cháu vì ổng tưởng ổng là nhà, không có loại cháu lộn sòng. Nghe vậy chú có buồn không hả chú Lộc?

– …

– Hồi con đi ở cho nhà cô giáo Linh. Cô có dạy phải gọi anh của cha bằng bác, gọi chú là hỗn, nhưng con không gọi bác vì không ai xem con như tộc họ. Chú thông cảm. Thiên hạ cũng nói là nên thông cảm cho chú, chú không thể xem con là cháu vì chú là một ông cách mạng nửa mùa. Nếu cha của chú ảo tưởng thì chú lại nửa mùa. Họ kể, hồi mới giải phóng, có tí chữ nghĩa và thêm có công như chú hiếm lắm. Họ bảo chú làm đoàn trưởng thanh niên Tài Phú nhưng không hiểu biết bất kỳ một chủ nghĩa nào, chú chỉ biết làm theo lệnh. Họ kể trong một buổi họp chú đã điểm vào những người lính chế độ cũ mắng rằng các anh là thứ ăn bơ thừa sữa cặn của Mỹ, các anh là lính đánh thuê, cầm súng bắn lại anh em mình… Họ hỏi mày có biết vì sao bác Lộc mày bị cụt tay không? Bác mày đu xe rác Mỹ để kiếm bơ thừa sữa cặn mà ra vậy. Khi được chuyển qua quản lý thị trường, vì ăn bất chính nhiều quá nên bị cách mạng thứ thiệt tẩy chay, bác mày tiêu vong cái nửa mùa, bất đắc chí nên con ổng ổng còn coi pha huống thứ hoang dã. Con nghe và chỉ cười, bởi những điều đó đâu có quan hệ gì với con. Người ta còn bảo, sở dĩ ông Sanh không xem mày là cháu vì ổng sợ. Sợ cái gì? Thuở chiến tranh lính Cộng Hòa ông không theo vì sợ chết, không theo cách mạng vị sợ khổ, không nhận mày là cháu vì sợ mất danh dự. Ít nhiều cũng đã nầy nọ, từng lớn tiếng nói về đạo đức danh dự, nhận cháu hoang chả khác nhổ vào mặt mình. Và thằng cha không nhận con thì mắc chi ông Sanh hay Lộc? Thiên hạ thật là đa sự phải không ông và chú?

Ngừng một lát cô nói tiếp:

– Nhưng đó chỉ là những luận bàn về con người, về ứng xử, có khi vì tị hiềm nên không đáng để quan tâm, nhưng có cái nầy họ nói mà đớn đau lắm chú Lộc à. Họ bảo cái tài sản mà ngày nay cả gia đình chú và ông Cưng có là của phù vân, của ấy một ngày kia nó sẽ chạy. Họ kể trên con lộ lớn ngày xưa, có rất nhiều tiệm vải của nguời Ấn. Khi chộn rộn họ sợ tên bay đạn lạc nên tìm phương di tản. Những người không có cơ hội đi đã ăn hôi hết của họ. Sau nầy đất nước lâm khó khăn, thiếu cái ăn người ta còn nhịn được, nhưng cái mặc thì không thể thiếu. Ai có cái mặc sẽ hóa Thạch Sùng… Rồi họ cười lớn mà rằng sẽ có một ngày Thạch Sùng chết vì cái mẻ kho…

– …

– Ông Cưng phá nhà cháu là sai, má cháu chiếu phim sỉ nhục ông Cưng càng sai hơn. Chú và ông có thể nắm cái đĩa nầy, kiện má và dượng cháu về tội phát tán văn hóa phẩm đồi trụy. Ông và chú có quyền làm điều đó để bảo vệ thanh danh nhà mình. Con cũng quên nói cho chú và ông đây chuyện vừa mới xẩy ra ở quán nhậu đầu hẻm. Hai anh con trai của chú Lộc và ba anh con của cô Hương đã mắng và đòi hành hung con, con nhờ chú về nói với họ xin đừng đụng đến con. Con và họ chẳng oán thù chi cả. Vả lại cha chú họ đã có hành vi không phải với người khác, đã không phục thiện còn hành xử kiểu côn đồ là sao? Con cũng thông báo là tuần tới chúng con sẽ tổ chức cưới tại ngôi nhà nầy. Con mong là hôm đó ông Cưng nên đối xử cho có chừng mực. Nếu không…

Ông và chú Lộc biết chú Bum đang ở đâu không? Ổng ở Sài Gòn, sau những năm tháng tha hương ổng trở về, nhưng không dám về đây, vì sợ. Sợ gì ông biết không? Chú Bum sợ cái bằng liệt sĩ trên tường nhà ông sẽ bị lột xuống…