Trần Huiền Ân
Tôi lại trở về xóm Đá như lời tự hứa vào mỗi mùa hè. Cái âm thanh đầu tiên mà tôi bắt gặp khi còn cách xóm không xa, đi qua một giồng đế rộng, là tiếng mõ gió lốc cốc, lốc cốc… đều đều.
Ở đây ruộng nằm dưới chân đồi, quanh co theo chân đồi, chiều rộng chỉ là một đám, chiều dài nhìn trên bản đồ giống như một cây bàn chải, hết chĩa bên này lại chĩa sang bên nọ. Bởi ruộng hẹp và kéo dài nên không gọi là cánh đồng mà gọi là dây ruộng.
Ngày trước, sau khi gieo sạ hoặc đồng thời với lúc cấy mạ người ta dùng những tàu lá chuối khô giăng thành đường rào ba tầng dộc theo bờ ruộng, chân đồi, gọi là dây bẹo để ngăn cản thú rừng vào phá hại hoa màu. Giữa ruộng dựng những con bù nhìn tay chân bằng bẹ chuối tươi trắng sáng, thân hình mặc áo rách, trên đầu đội nón mê. Sau đó, từ khi lúa xanh đến khi lúa chín phải làm chòi, ban đêm có người đến canh giữ. Người ta còn làm những chiếc mõ gió, dùng mõ tre buộc thêm chiếc dùi, gắn vào chong chóng trên ngọn cây tre cao cắm rải rác. Khi trời nổi gió, chong chóng quay, dùi đánh vào mõ vang lên lốc cốc những tràng dài.
Tôi thật sự nghi ngờ tác dụng của mõ gió. Chẳng biết nó có làm cho thú rừng sợ hay không, chứ đối với lũ chim trời hình như là vô hiệu. Khi lúa chín chim dồng dộc về lót ổ từng hàng dài dọc theo ruộng. Và nhiều loại chim nữa bay từng đàn thật đông sà xuống ruộng rồi bay lên. Lúc này đám trẻ con được đưa hết ra ruộng, một số trên chòi cao, một số dọc bờ, gõ mõ, giật bò cạp, la hét “hoại huơ”… hoa tay múa chân, làm đủ trò mà lũ chim trời lì lợm vẫn cứ lì lợm, từng đàn sà xuống, bay lên , ríu rít vui đùa thưởng thức những hạt lúa vừa chín ngọt ngào hương thơm, phớt lờ việc có mặt canh giữ của con người.
Sự bất lực của lũ trẻ được xác nhận qua câu đồng dao:
Đuổi chim thì đuổi hoại huơ
Chim ăn hết lúa còn xơ đem về
Đối với tôi, tiếng mõ gió trong cái nắng bớt phần gay gắt nhờ những cơn gió nghe thật dịu dàng, cũng lên bổng xuống trầm, khi khoan khi nhặt, khi mạnh khi yếu… như muốn ru ta vào giấc ngủ khi ta cần phải thức. Còn giấc ngủ nào êm đềm hơn những giấc ngủ buổi trưa trên chòi cao? Những giồng đế ngút xa tầm mắt, những khóm rừng xanh đậm màu lá, gió lồng lộng ngược xuôi và tiếng mõ gió từng hồi nối nhau, lớn rồi nhỏ, nhỏ rồi lớn.
Bây giờ lũ chim trời có còn từng đàn đông như lá rụng ngày dông bão, ríu rít reo ca? Người nông dân có còn phải bận tâm với hàng dây bẹo, với những loại mõ sử dụng tay người và sức nước, sức gió? Nơi gốc đa, gò cỏ… lũ trẻ con có còn u quạ, đá bò, đánh trổng, cờ gánh, cờ chém, bàn cờ vẽ bằng nét than trên mặt đá? Khi phải bỏ đi những trò chơi giản dị cũ, các em có được những trò chơi nào mới nhằm giúp trí tuệ được nâng cao, cơ thể thêm rắn rỏi?
Cho nên, tôi không khỏi lấy làm lạ khi trở về xóm Đá. Nơi dây ruộng ấy gốc rạ đã khô, có tiếng mõ gió lốc cốc nhẹ nhàng. Ai đã dựng một cột tre, chỉ có một mà thôi, chắc là để vui chơi chứ không phải để xua đuổi thú rừng. Vậy thì chiếc mõ gió này chỉ đơn thuần là một nhạc cụ.
Vâng, có lẽ vậy, là nhạc cụ của một nghệ sĩ dân gian tạo ra. Dù đuôi chong chóng bằng rơm đã xác xơ, cùi cụt, sức gió không còn mạnh, nhưng lóng tre thêm khô dưới nắng làm cho tiếng mõ càng trầm, càng giòn, không kêu lớn nhưng vang xa và thấm sâu. Vang xa ra khắp giồng đế đồi tranh. Thấm sâu vào lòng tôi, đánh thức dậy những kỉ niệm ấu thời như ngọn đèn con chong đợi được vặn lên bừng sáng…
Tuy Hoà
Xứ Nẫu 
Yến Du ơi xin chia sẻ về một bài thơ hay của bạn nhé
Chưa nghe tiếng mõ gió bao giờ,giờ đọc bài này mới biết thêm những điều thú vị ở nông thôn
Lần này mới biết mõ gió.
Tậu.
Lần đầu tiên mới biết cái mõ gió là như thế nào!
Lốc…cốc
Tui có mặt trên xunau lâu nay mà không biết tui hã?
Mõ gió
Tui cũng chưa biết Mõ Gió, mới vào nhà nầy 3 tháng mới nghe tiến Mõ lốc.. cốc thui ! Mong dịp may diện liến Mõ gió tí ?
Chào Anh! Rất vui được ” gặp lại ” anh ở XN! Sáng 14 ( al) tôi có dịp sẽ vào TH – sẽ ghé thăm Anh Chị! Văn anh – đúng là Người! Trước sau đều vậy vậy! Thăm & chúc Anh Chị an vui! MVL
Có những thứ trên đời này thấm vào da thịt con người còn hơn cả vết khắc. Đó là kí ức miền quê, đó là tiếng mõ gió, là âm thanh trong trẻo vang xa cho đến tận giờ ..
Người sống xa quê…bỗng một hôm bước vào xứ nẫu chợt nhìn thấy một bụi chuối sau vườn, một ánh trăng soi trên đỉnh tháp, tiếng gà gáy sáng… tưởng mình dạo bước trước đầm, không gian thoang thoảng hương sen…rồi mơ hồ như vừa nghe đâu đây vang lên một tiếng mõ.
Tiếng kêu…” không kêu lớn nhưng vang xa và thấm sâu. Vang xa ra khắp giồng đế đồi tranh. Thấm sâu vào lòng tôi, đánh thức dậy những kỉ niệm ấu thời như ngọn đèn con chong đợi được vặn lên bừng sáng…”
Những áp lực của cuộc sống bon chen đột nhiên biến mất. Mọi thứ phù phiếm như bay đâu hết cả. Chỉ còn nghe một tiếng gọi kỳ bí trong trái tim mình, và cảm xúc vỡ oà.
Cảm ơn nhà văn Trần Huiền Ân bằng một đoản văn rất tuyệt vời, đã đánh thức ký ức lắng chìm của đồng hương xứ NẪU đang sống xa quê!
TVD
Cám ơn tác giả đã ghi lại ký ức về tiếng mõ gió ngày xưa của làng quê Bình Định rất hay! gợi trong ký ức TKL ngày xưa trong nhà mình cũng có 1 cái mõ….mà rồi không biết nó đã mất biến tự lúc nào……
“………..gợi trong ký ức TKL ngày xưa trong nhà mình cũng có 1 cái mõ….mà rồi không biết nó đã mất biến tự lúc nào……”(TRANKIMLOAN)
*************
“…….Tôi để tâm tìm một cái mõ cũ mà không có, ai biết ở đâu còn, xin chỉ giùm. Hậu tạ một chầu “lắc kiu”. (Thuận Nghĩa)
*************
Hay là cái “mõ” của chị TKL đã đem tặng cho anh chai Thuận Nghĩa rầu,mà hổng…nhớ?(hay Thuận Nghĩa đã…”chôm” cái “mõ” của chị KIMLOAN?).
Còn Vinh Rùa thì : cái…chầu “lắc kiu” Thựn Nghĩa có “trả” hông đây?
Lỡ biết thì làm ơn làm thinh dùm tui. Như cái mõ làng!! hè hè.
VR cũng là cái … mõ gió đó quynh ui !
Ớ lộn ! “Mãng lò” !!!
Ha….ha……bó tay với VR & anh Nẫu xóm Cũ ( em thích gọi anh là NXC )
Cam on tac gia vi da ghi lai ky uc lang que xu nau thoi chua xa,nhung ky uc rat de thuong
Bây giờ lũ chim trời có còn từng đàn đông như lá rụng ngày dông bão, ríu rít reo ca? Người nông dân có còn phải bận tâm với hàng dây bẹo, với những loại mõ sử dụng tay người và sức nước, sức gió? Nơi gốc đa, gò cỏ… lũ trẻ con có còn u quạ, đá bò, đánh trổng, cờ gánh, cờ chém,
=============================================================
Những trò chơi ngày xưa nay được dàn dựng trong các khu du lịch! Chúc anh khỏe, vui
Tôi định viết một bài “tả bí lù” về MÕ ( mượn từ của cụ Vương Hồng Sểnh). Bác Trần đã “xí” mất đề tài rồi, nên tôi chỉ còn biết “ké” mấy dòng góp vốn thôi.
Cảm nhận đầu tiên sau khi đọc Mõ Gió (MG) là sinh hoạt và ngôn ngữ dân gian của Phú Yên và Bình Định giống nhau quá – giống như mộ khuôn. Chung quanh cái mõ, người BĐ có nhiều câu tục ngữ:
– Người miệng mồm lia chia, bá láp bá xàm, …bị ví”: thằng/con đó “như cái mõ gió”,
– Người oang oang, to tiếng, không nhường cho ai nói…….”cái mõ làng”
– Người nói bậy nói bạ………”cái mõ bể”.
Các loại mõ dân gian nói trên ( bao gồm mMG) khác với mõ nhạc cụ bộ gõ sử dụng trong chùa hay trong ban nhạc, mặc dù đều được cấu tạo với một nguyên lý chung là dùng thân gỗ hay tre ( kể cả gốc tre già) khoét rỗng bên trong làm hộp cộng hưởng, có khe tròn hay dài, dùng dùi để gõ.
Mõ có nhiều kích cỡ và mục đích sử dụng khác nhau:
– Mõ gió (đã được tác giả nói rồi), thường làm bằng ống tre;
– Mõ nhà. Ngày xưa, mỗi nhà đều có mõ để khi nhà cháy, bị cướp, …thì đánh mõ báo động vừa “la làng xóm”. Thời ấp chiến lược, chính quyền buộc mỗi nhà phải có mõ. Loại mõ cá nhân nầy nhỏ làm bằng gốc tre già hay chỉ một đoạn ống tre, treo trước chái nhà. Nay, ở quê tôi không còn dùng mõ vì có những phương tiện truyền thông hiện đại hơn. Có lẽ, cái mõ nhỏ nầy kế thừa cach truyền tin từ thuở còn bộ lạc.
– Mõ làng, mỗi làng hoặc xóm có mõ làng, làm bằng một thân cây lớn, đường kính 30-40 cm, treo ở “gồm” ( điếm canh). Có những quy định về tín hiệu mõ do làng đặt ra, chẳng hạn:
* ba hồi chín tiếng: tập trung dân làng ( tráng đinh),
* nhịp đôi liên tục: báo động, thúc giục…
Loại mõ nầy kêu to nên mới có câu tục ngữ nói trên. Vì để ngoài mưa nắng, “của tập thể” không ai quan tâm giữ gìn nên mõ làng thường hư hỏng, cái miệng toang hoác, đánh kêu rè rè giống như người hay nói bậy, nói bạ.
Nay làng nào cũng có loa phóng thanh nên mõ làng mõ xóm tuyệt chủng từ lâu. Tôi để tâm tìm một cái mõ cũ mà không có, ai biết ở đâu còn, xin chỉ giùm. Hậu tạ một chầu “lắc kiu”.
Hình như anh NT đang giữ một cái đấy anh Thựn Nghĩa quơi!hi..hi..dzọt!
Bác Ni Tham rao làng tầm mõ cũ
Mõ ở nhà chẳng đủ “lắc kiu” sao?
Mõ làng kia người treo tận gò cao
Còn mõ gió sao mang dùi ra khỏ
Chắc bác nhớ xưa đêm rằm trăng tỏ
Mõ khá nhiều nên khỏ chẳng ngơi tay?
…….
Chắc bác nhớ xưa đêm rằm trăng tỏ
Mõ khá nhiều nên khỏ chẳng ngơi tay?
———————————–
Thiên Bồng, ai bỉu…”tày lay”?
Mõ người_người khỏ, chua…cay làm gì?
“Bồng” đây, chẳng được mấy khi,
Có “mõ” mà “khỏ”,(nên) so bì (với) Nam Thi???
Thôi thì…,đừng có trách chi(?)
Tặng “Bồng” cái “mõ” : khỏ đi!_suốt ngày…….
Lốc cốc
ÔI thôi! Mõ bể của xứ nẫu
Không đánh mà kiu
Chịu đời sao thấu
Tậu lẫu.
Mõ gió
Nị chỉ biết có ” Mõ ” này hè !
Đúng đúng rồi đấy VR ui !
Nguyên sói( nguyên hình sói) có tật ” tày lay”
Mõ người người gõ, sao hay nói càng ?!
Lại ngồi nói chuyện ngan.. ngan..
Chỗ mô dám chỉ ấy nàng Nam Thi ?
Nam Thi là “ông già” sao TUTHUC gọi “nàng Nam Thi”. Bộ ổng đi Thái biến đổi giới tính rùi sao? Chít.
on Tháng Mười Hai 7, 2011 lúc 9:18 sáng | Trả lời Ớt Bay
Nam Thi là “ông già” sao TUTHUC gọi “nàng Nam Thi”. Bộ ổng đi Thái biến đổi giới tính rùi sao? Chít.
———————
“Ổng” hổng đi Thái mờ ổng đi Xin-Gà-Bo_Xin-Gà-Bo hổng bít chiện này có làm được không nữa?….
************************
“Lại ngồi nói chuyện ngan.. ngan..
Chỗ mô dám chỉ ấy nàng Nam Thi ?” (TUTHUC)
———————-
Bi chừ, tui nói như ri,
Chỗ mô có… “mõ”_THUC cho…Thiên Bồng!???
Hay là…”hai gã”…lông nhông,
“Mõ” đâu chẳng thấy_bỏ không….mút mùa!…..
????????????????????????????????????
Vinh Rùa giữ tật nói hùa
Nói đâu trúng đó ” được mùa ” quá ta ?
………………………………….
Giải thích thêm.. sợ Ớt la !
Cố tình Ớt hỏi hay là ” mớm tin” ?
…………………………………
Mir NT tuổi chuột kia mà (hơn tui 5 tuổi )
Sao Ớt vội bảo ông già Nam Thi ?!
Khá khen Run Rú khéo đùa
Tìm đâu chẳng thấy vô chùa có ngay
Khi đi dùi gõ cầm tay
Lúc về khuôn mặt đỏ gay thẹn thùng
Tơ vương chi rối bùng nhùng
Mõ kêu tứ phía sao bùng hở Vinh?
on Tháng Mười Hai 7, 2011 lúc 10:37 sáng | Trả lời Thiên Bồng
…………………………
…………………………
Mõ kêu tứ phía sao bùng hở Vinh?
——————————————-
Tui chỉ sợ “lão Thiên Bồng” dzô Chùa (thi “đức độ”_trên trống)thì_chắc chắn_hổng nghe tiếng nào (chứ đửng nói là “…kiu tứ phía”)_Xạo?
********************************************
“Mr NT tuổi chuột kia mà (hơn tui 5 tuổi )
Sao Ớt vội bảo ông già Nam Thi ?!” (TUTHUC)
——————————
Già thì già mặt,già mày,
Già râu,già tóc_chớ,cái này……..”còn ngon”! (ca-rao-cổ)
Tiếng mõ gió …hình ảnh này chắc đã lùi xa vào kí ức