Lê Minh Hà
Gửi N. C
Bác như là bố tôi.
Hôm nay tôi làm giỗ bác. Ở Mỹ. Ở cái thành phố đại học bé nhỏ từng sôi sục với phong trào phản chiến từ giữa thập niên 60 đến tận 1973.
Bill giúp tôi làm cơm cúng. Bill dân sử. Mối quan tâm lớn nhất của Bill là Đông dương, là Việt Nam thời tôi và Bill sinh ra, lớn lên, nơi đặc sản lịch sử là chiến tranh – thứ ngẫu nhiên một cách đắng đót và may mắn đã đưa chúng tôi tới với nhau. Bill tường tận nguyên ủy làm nảy nòi cuộc chiến và hậu hoạn sau đó, tường tận về các phe phái, những tiếp xúc bí mật chỉ các phe biết với nhau và các cuộc hội đàm công khai khiến thế giới nín thở theo dõi. Có lần tôi đùa Bill là thiếu đất nước chúng ta và vài ba xứ nhỏ bé nghèo khó khác chưa chắc đất nước của Bill oai quyền đến vậy trong thế giới này. Đêm đêm chúng tôi nằm bên nhau và tôi đã biết, đã quen nhìn lịch sử của dân tộc mình bằng con mắt Bill. Nhưng đôi khi tôi vẫn tự hỏi Bill thật sự hiểu gì về dân tộc mình, về chúng ta, ví dụ như Bill có biết vì sao năm từng năm tôi làm giỗ bác ở đây, nước Mỹ?
Bill giúp tôi dọn bếp. Còn tôi bày đồ ăn lên bàn, sửa lại cành hoa hạnh nhân cắm trong bình, thắp một nén hương, khấn. Bao giờ tôi cũng khấn „bố với bác cùng về với con“.
Hoa hạnh nhân đẹp như đào phai xứ bắc chúng ta.
Xứ Nẫu 