Xứ Nẫu

.

 

Nguyễn An Đình

 

 

          Lời tác giả: Như vậy là anh Đặng Tấn Tới đã ra đi trưa ngày 14 tháng 12 năm 2017 tại Sài Gòn.

Dù đã biết trước sức khỏe của anh mỗi ngày thêm yếu dần. Nhưng khi nghe tin anh mất, lòng tôi bỗng thấy nặng đi với bao nỗi ngậm ngùi.

Tôi bị đau tim từ 10 năm nay, ngày ngày phải uống thuốc đều đặn, thì làm sao từ quê nhà An Nhơn, Bình Định này vào được Sài Gòn để đốt cho anh nén nhang lần cuối cùng.

Thôi thì xin gợi lại chút kỷ niệm xưa cũ từ hơn 30 năm về trước ở quê nhà Bình Định cho vơi đi bớt nỗi niềm.

Tôi may mắn được đọc tập bản thảo gồm 41 bài “ Thơ ca hoa lá và Máu xương ” thơ của Đặng Tấn Tới, tháng 01 năm 1983. Đọc xong tôi thích thú lắm, nên hai đêm liền tôi đã tản mạn cảm nhận đôi điều về thơ Đặng Tấn Tới, đến nay đã trên 30 năm rồi.

Bài tản mạn có tựa: “ Giậu cúc năm nào rụng hết bông ”. Nay xin được chia sẽ, tâm tình cùng bạn đọc trang Xứ Nẩu Bình Định quê nhà.

 

LỜI CẢM

GIẬU CÚC NĂM NÀO RỤNG HẾT BÔNG

 

Một lá thuyền lan xuống bóng hồng

Nghe chừng hạnh phúc lạc hư không

Em về ráng đỏ giăng đầu núi

Thu tới sương mù đổ xuống sông

Đêm lấp dư hương lời ước nguyện

Ngày chôn tàn mộng sáp đào song

Trùng phùng dù hẹn mai còn hội

Giậu cúc năm nào rụng hết bông. ( * )

 

Điền dã vừa chép lại một bài thơ của Bùi Giáng Tiên Sinh. Và chính Bùi Giáng Tiên Sinh đã có lần điểm qua thơ của Đặng Tấn Tới như sau:

“ Nguồn thơ ông rất đặc biệt. Đọc mấy thi phẩm ông, tôi còn giữ lại một cảm tưởng hiu hắt. Rủi sao, tập thơ ông, tôi bỏ lạc đâu mất, nên không thể dám mạo muội viết nhận định ra đây. Xin một dịp khác . ” ( Trang 155 Thi ca tư tưởng. Sổ Đoạn Trường tức Đi vào cõi thơ, cuốn hai – Bùi Giáng. Ca dao xuất bản lần thứ nhất tháng 12 – 1969 ).

Tập thơ, rủi bỏ lạc đâu mất. Nhưng vẫn còn nhớ rõ ràng: “ Nguồn thơ rất đặc biệt, nên vẫn còn giữ lại một cảm tưởng hiu hắt ”. Đọc thơ và cảm được thơ như thế thì thật là tuyệt vời. Do đó mà Điền Dã mới dám mạo muội trích thơ Bùi Giáng ra đây. Và cứ xem như là một chút trợ duyên cho lời mở đầu cảm nhận về thơ Đặng Tấn Tới vậy.

 

( * ) Thơ Bùi Giáng

Thật vậy, đến ngày này, năm này Điền Dã cũng còn may mắn gần gũi được với người thơ Đặng Tấn Tới.

May mắn gần gũi, nhưng thực tế không dan díu sum vầy: “ Hai tình vẹn cả hòa hai ”. Bởi Điền Dã và người thơ không có dư thời giờ để mà vui chơi quá lắm.

Có lẽ, vì nặng nợ với áo cơm tự tiền kiếp, buộc thân phải làm lụng, nên không có dư thời giờ. Tuy có lúc cũng xem hoa nở, cũng lắm khi chờ trăng lên. Nhưng xem hoa nở và chờ trăng lên trong những bận “ Niềm vui bỗng lại, nỗi sầu chợt qua ”. Hỏi tại sao ? Xin thưa: Bởi người thơ đã tự rúm mình sống cô lậu ngoài thành cũ. Còn Điền Dã thì ra thân lăn lộn với cá chim, với hoa cúc, với công việc quê nhà.

Do đó, nên không lúc nào dám buông thả chơi vui quá lắm, giữa những khó khăn chồng chất chung quanh  – mà thường nhật cứ thư nhàn thì thật là kỳ dị quái quắc, thật là vô lí với trời đất, cỏ hoa.

Không dám nói sai đâu ! Bởi đời mình vốn đã vất vả khổ cực. Nói sai thì những vật  khổ cực không còn ý nghĩa gì với cuộc sống cả. Cứ thật lòng, ( Ai không thật lòng thì cứ gửi thẳng lên ông trời xanh để xét tội – chứ còn cách gì hơn ! ).

Cứ thật lòng “ mở cánh song giấy, thả cho con ong bay ra, chẳng cũng sướng lắm sao ? ”. ( Thánh Thán ). Cũng sướng – bỗng chợt trong đời sống áo cơm vất vả, cũng có lúc vui sướng trong giây lát như thế.

Sướng vui trong giây lát, nhưng vẫn còn thấy sướng hoài ! cũng như cánh hoa kia – nở đẹp trong giây lát; nhưng vẫn còn thấp tiếp tục nở đẹp hoài !.

Tại sao lại có được sướng hoài, đẹp hoài ?

Xin thưa ! “ Càng khóa khăn để cho nhất định phải có điều mình mong ước, người ta càng phải cố gắng, và khi khó khăn mới có, mà rồi có thì cái thú mới là thú tuyệt vời ”. lời của Lê Văn Siêu vẫn thấy có lý thật.

Cho nên càng thấy nhiều nỗi khó khăn, thì Điền Dã càng thấy gần gũi được với nguồn thơ Đặng Tấn Tới. Thử bắt chước người xưa nói to rằng: “ Nhà Điền Dã vốn nghèo, bạn bè vốn ít. Nhưng nghèo thường thủy chung, bạn bè ít thường chắc thiệt. Có thủy chung có chắc thiệt là giàu lớn. Vốn nghèo mà bổng được giàu, thì bỗng chợt cũng chuốc rượu vui cười ! Đọc đi ! nghiến răng đi ! Trợn mắt đi ! Hui hắt đi ! Đời chưa đọc kịp thì đốt đi ! A… có phải Điền Dã đã đốt thật chăng ? ”

Đã có đốt thật chăng thì người thơ cũng từng hiểu cho rồi. Tâm tình nghi ngút ngày nay vẫn còn. Phải chăng ? Hởi các bạn yêu  quí ?

“ Trên đời liệu có mấy Tử Kỳ và Bá Nha để thức cảm hết giá trị nghệ thuật cho nhau như thế ? Còn thường thì đã có biết bao người chỉ nghe người khác khen mà khen, nghe người khác phục mà phục ? Ví thử trời đất nghe được những lời khen phục cỡ ấy thì trời đất cũng chẳng thú vị gì. Còn người làm việc khen phục ấy chả qua cũng nói xuôi theo thời thượng một lúc rồi thôi. Có gì của tác phẩm làm được cho người ấy thiết tha ? ”.Vẫn thấy điều vừa nêu do Lê Văn Siêu viết ra là điều có lý nữa.

Thật vậy trên 15 năm qua, dần dà gặp gỡ thơ Đặng Tấn Tới. Trên 10 năm qua, dần dà gặp gỡ tánh tình nhau. Đến ngày này, năm này, thật cũng còn gặp nhau như lần đầu; nó sướng như “ mở cánh song giấy, thả cho ong bay ra ’. Cũng như cái gần gũi bắt gặp bây giờ, nó sướng như thấy cánh hoa chợt bừng nở.

Thật ra, con ong đã bay đi mất. Cánh hoa đã tàn rụng. Nhưng những đổi thay trong cuộc sống hàng ngày hàng giờ. Cũng như những con ong, những cánh hoa không thể giữ nguyên hình trạng, mà luôn luôn bất chợt hiện ra những đột ngột, khiến cho trời đất và người thưởng ngoạn phải hòa điệu để cùng say mê rạo rực.

Cái thăm thẳm vô cùng hun hút mù mịt kia mà tôi muốn tỏ bày hôm nay – chính Bùi Giáng Tiên Sinh đã mở ra cho bao máu xương cùng nhau thấm thía vậy:

Trùng phùng dù hẹn mai còn hội

Giậu cúc năm nào rụng hết bông.

Hẳn người thơ cùng với bạn đọc đã rõ ý.

 

*

*                 *

 

Ngày hôm qua, Điền Dã theo anh bạn “ sào nhá ” ( người trong xóm, cùng đi đứng nhá, bắt cá hằng đêm, để sinh sống ) lên Hố Hương nơi mà anh bạn “ sào nhá ” đã chặt cây, lăn đá để trồng mì, lang – tăng thêm nguồn kinh tế cho gia đình.

Chiều theo ý tôi, anh bạn thân thiết đã dẫn lối lên Hố Hương để tôi tìm kiếm phong lan.

Hố Hương nằm song song với Hố Giang về hướng mặt trời mọc thuộc Hòn Giang An Trường ở huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định.

Từ bao đời câu hát ru em vẫn còn phổ biến trong khắp vùng quê này:

“ Ngó lên Suối bé ve kêu

Hố Giang nước chảy nhiều điều đắng cay ”.

Đi chặt giang, chặt mây đổi gạo, mà không khổ cực sao ? Nên chỉ ngó lên hố nước chảy mà nhiều đắng cay đã phát ớn đến thế rồi ! Thì ta cứ thử tưởng tượng sự vật vã khi đời sống đã phải chịu nương cậy vào rừng núi để kiếm ăn còn gian nan khổ sở đến mức độ nào !

Vậy mà chính nơi đây, dọc theo hố, những nhành phong lan xòe lá bám lơ lửng trên cây; sẵn sàng vui đùa với dòng suối. Nước suối chảy ào ào, bắn tung xuống từng vách hố đá sâu, bọt văng trắng xóa, tỏa mát một vùng.

Những chùm phong lan chịu đựng với gió mưa, giông bão. Chịu chia sẽ nhiều gian nan thử thách với đời, luôn luôn sống ở đó, để cùng vui buồn với người.

Cùng men đến Hố Hương thì mặt trời đã ngã  xế. Chùm phong lan đã đón tiếp đúng theo lời  của anh bạn đã mách chỉ.

Thân này  vốn quen với dốc cao, đá dựng. Củi rừng  đã từng quảy nặng vai. Lòng rộn ràng:

“ Tưởng bây giờ là bao giờ

Rõ ràng mở mắt, còn ngờ chim bao ”         ( Kiều – Nguyễn Du )

Cái chơi nó đang thấm lần vào trong máu, trong xương người ta, mà qua sự gian nan  mới thấy rõ lòng.

Bàn tay vốn chắc khỏe của Điền Dã nâng niu từng nhánh lan, nhưng rất mạnh mẽ cưa đứt nguyên vẹn cả cành cây. Hái trọn một chùm lan tươi tốt mà không hề tổn thương một chiếc rễ nhỏ nào ! Mồ hôi đổ tháo ra, nên khát nước lắm. Điền Dã sẵn sàng uống nước Hố Hương. Vì chính những người làm rẫy nơi  đây đã nhờ các hố nước này mà sống và mình đã từng sống như thế rồi, nên không chút ngại ngùng.

Mặt trời xế lần, bóng nắng đã che khuất nữa núi. Phải xuống núi để kịp trở về nhà.

Một bầy gà rừng bay vụt ngang lối nhỏ rậm rạp. Lưng Điền Dã chở chùm phong lan. Dưới kia lòng kênh mương hiện ra nguyên hình, một dòng xanh chảy dài êm đềm, mờ dần tận các nẻo làng xa.

*

*                 *

Đêm ấy chùm phong lan được gắn vào hiên. Đã lâu không leo núi nên hai chân mỏi lắm. Nhưng lòng đang hớn hở, nên không thấy buồn ngủ chút nào. Tình cờ được đọc lại những dòng ghi cũ, trong đó chợt gặp bài tặng bác N.H.V năm xưa. Mới hay thơ viết đến nay đã sáu năm rồi mà chưa gởi được.

Năm ấy Điền Dã cùng với người thơ ngược lên Đồng Phó viếng thăm mối tình “ hoa lá mù sương ” trên xứ gieo.

Nhìn nhành lan vừa hái trên đỉnh Hố Hương, An Trường mà lòng tự thẹn lòng. Sao mà mình quá hững hờ ! Nên vội ghi tiếp mấy dòng, mòng nguôi bớt đi nỗi ray rức và ngậm ngùi kia !

Trân trọng kính gửi đến bác N.H.V trong  mối tình “ hoa lá mù sương” giữa những ngày đầm ấm sắp đến của mùa xuân Quý Hợi.

Thơ rằng:

Đường xa hay cách chốn

Sáu năm rõ đục trong

Mưa nắng reo ngoài nội

Còn nhau nỗi nhớ mong

…

Hố Hương trưa suối chảy

Nhành phong lan rực màu

Hiên trời che tạm lá

Chợt bừng cơn xót đau.

…

Đang khi hớn hở rạo rực, vậy mà cơn xót đau chợt bừng xô ập tới. Điền Dã biết tỏ bày gì hơn ? Người đợi biết ai chờ ? Ai chờ Điền Dã ? Người nào sẵn lòng đợi đây ?

Nhìn trước sau, những mầu nhiệm trôi theo cuộc sống thật vô cùng mờ mịt. Vậy mà Điền Dã lại cứ thấy những điều hốt nhiên lên, hốt nhiên  xuống kia – chảy theo bể dâu vô cùng mù mịt kia, lại chính là những điều thơ mộng và hiện thực nhất trong cuộc sống này.

Cũng do nguồn tình cờ cảm xúc dài dòng trên, mà hôm nay Điền Dã mới dám mở lòng để nói thẳng cùng với người thơ Đặng Tấn Tới rằng: Thật tôi cũng còn may mắn gần gũi với người thơ, mà bao năm chưa có dịp tỏ bày được.

Còn gần gũi được với người thơ, bởi người thơ còn còn thấy tấm thân lặn lội của nông dân này là lặn lội thật. Và Điền Dã vẫn thấy người thơ sống cô lậu bên thành là cô lậu thật.

Nên người thơ có lúc chợt ghi cho Điền Dã rằng:

“ Con cá bán mang ra ngoài chợ

Con cá vui lội giữa trời trăng

Sào nhá cần câu xương máu chở

Lối về sương cỏ gió băng băng ”

( Đặng Tấn Tới )

Ở đời, thật giả khó phân, nhưng hành động và lời nói cũng khó mà lừa dối nổi người ta.

“ Những hàn sĩ trong chuyện Liêu Trai, ngồi đọc sách mà thấy mĩ nhân từ trong cây hoa hiện đến với mình. Hay một hoàng hậu nhà Đường ban chiếu đuổi hoa quỳnh vì không kịp nở để đón chào hoàng hậu. Đó là những chuyện cổ Đông phương thực chất là tưởng tượng để ngụ ngôn. Nhưng tựu trung cũng vẫn không thể không nhìn nhận một sự có thật là sự người ta coi hoa cỏ cũng có một đời sống như người, cũng buồn, cũng vui như người vậy: Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ ! ” ( Lê Văn Siêu ).

“ Những từ trên ngọn đào tơ

Mười lăm năm mới bây giờ là đây ”

( Kiều – Nguyễn Du ).

Kể từ khi Kim Trọng bắt được Kim Thoa trên cành cây đào mà vấn vít, bâng khuâng, ngậm ngùi, đứt ruột, xé lòng… thắm thoát đã mười lăm năm !.

“ Tình duyên ấy, hợp tan này

Bi hoan mấy nỗi, đêm  chầy trăng cao ”

( Kiều – Nguyễn Du )

Kể từ khi Điền Dã bắt gặp được thơ Đặng Tấn Tới trên chặng đường của cuộc sống trăm năm này – mà hòa diệu mênh mông, cảm trôi lai láng… thắm thoắt cũng đã mười lăm năm  rồi !

Nhìn lại thời gian qua, chẳng biết thời gian lẫn trốn chỗ nào mà trôi nhanh linh diệu đến thế !

“ Gương trong chẳng chút bụi trần

Một lời quyết hẳn muôn phần kính thêm ”

( Kiều – Nguyễn Du )

Do đó, có thấu được nỗi cảm xúc dạt dào, thì mới thấy rõ sự sáng tạo luôn đổi mới có tác dụng làm cho người cảm xúc, yêu thương trìu mến với bao niềm xao xuyến chân tình.

Như khi ta yêu thương hoa, ta có lòng trìu mến hoa thì hoa sẽ đáp tạ lại với ta, giống hệt sự sáng tạo luôn đổi mới một cách vô cùng phúc hậu. Chẳng nghe thầy Huyền Quang đã nói: “ Nhìn xem cúc nở biết trùng dương” ( Cúc hoa  khai xứ tức trùng dương ). Nhìn xem cúc nở mà biết ngày trùng cửu ( mùng 9 tháng 9 ), không phải là việc đơn giản giữa hoa và người được!.

Cho nên, đủ biết tác dụng của hoa, của cái đẹp thắm tình thắm nghĩa; liên quan mật thiết chặt chẽ đối với tâm hồn trong cõi người ta.

Vậy thì nhân dịp này, sẵn đà mở trôi chuyện từ “ Mười lăm năm mới bây giờ là đây ”. Xin gửi đến người thơ Đặng Tấn Tới đang sống đơn  lẻ bên thành Đông Bình Định cũ những lời máu xương quê dã nhất.

*

*                 *

Hiện thời Điền Dã đang vất vả với đời sống áo cơm thật.

Nên  mong ông  trời xanh hãy cho tâm hòn có được chút ít thư thản, êm đềm.

Bao năm qua, ngọn đèn quê nhạt mờ ảo diệu – Điền Dã có lần đã thức suốt canh.

Niềm nhớ thương đau đớn riêng của gia đình. Công việc chung của làng xóm quê nhà… Tất cả chỉ là những câu hỏi trên “ những con đường vời vợi đang đi ! ” Mà người thơ đã thấu được  nỗi niềm của Điền Dã:

“ … Mà tất cả, nghĩ cho cùng chẳng khắp

Như hoa rừng gợn bóng suối tan  nhanh

Tôi đi về quàng mấy nẻo loanh quanh

Mười lăm năm ấy phải chi là mộng

Em Kiều chỉ đàn trăng và giỡn sóng

Nợ Tiền Đường buông thả hết xa xôi

Nhưng không, tiếng kêu mới đứt ruột ” rồi

Quỉ dẫn lối hay nhà mà chờ đợi

Những con đường thường ra đi chẳng tới

Ơi những con đường vời vợi đang đi !

Câu hỏi mênh mông để chẳng hỏi gì

Những câu hỏi như liềm trăng tròn lại…

( Đặng Tấn Tới )

 

Những câu hỏi như liềm trăng tròn lại. Những câu hỏi như: Tại sao ? Có nghe ? Có còn ? Có biết ? Thế nào ? Do đâu ? bao giờ ?…

“ Những câu hỏi của không lời êm ái

Câu đáp lời hẹn mãi với muôn sao ”

( Đặng Tấn Tới )

 

Hẹn mãi để rồi không nói lên được niềm thống thiết thoáng chợt qua kia. Vì nó như nước, như bóng, như mây, như khói, như chim kêu, như hoa nở… mà rốt cùng chỉ là “ như hoa rừng gợn bóng suối tan nhanh ”.

Nên thật khó giữ yên niềm thống thiết mãi được !

Mà ai đã giữ yên được đâu ! Những điều hốt nhiên, rất thật và rất lạ lùng !

Xin thưa rằng:

“ Bao xương tủy trút theo lề lá cỏ

Cho thịt da còn mở miệng thưa rằng

Thơ và mộng của một chiều chưa tắt

Thở hơi ra, dội hắt mãi lời vô

Đường đi ấy luôn sôi trào lặng ngắt

Xối mang mang xuống bằn bặt mơ hồ

Từng trang đời chưa hết sắc bạc thô

Mỗi sợi mảnh đâu cạn màu ảo dị

Cánh phấn mỏng, bướm hay người yêu mị

Vài ba lời thổi tóc lệch vai xô

Tôi vẫn biết có nghĩa nào không khổ

Khúc cổ bồn gõ tang trống cười ca

Trò chơi ấy trời xanh kia thách đố

Cuộc đau này còn rỡn cõi người ta

Trăm nghìn năm chơi chỉ thế thôi mà !…”

( Đặng Tấn Tới )

Chơi chỉ thế thôi, giữa lòng phố thị huyên náo. Nếu không dám khép mình sống cô độc thì hỏi chơi làm sao được. Và làm sao thấy kịp cuộc sống chung quanh mình, làm sao thấy kịp tiếng kêu của Điền Dã vang vọng nẻo xa quê:

“ Gánh củi than chạm đến đỉnh sương mù

Sao còn hỏi: “ anh ơi ”, nghe cũng lạ ”

( Đặng Tấn Tới )

Nên đến ngày này, năm này, tuy là chưa bao giờ:

“ Khi chén rượu khi cuộc cờ

Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên ”

( Kiều – Nguyễn Du )

Một cánh thư nhàn quá lắm. Mà chỉ được may mắn gần gũi nhau một cách quê mùa, với những đêm dư hương thoáng lồng ngoài nội, những ngày hui hắt trận trận gió nam thổi lạnh thịt khô da:

“ Dòng trước chưa kịp gởi

Lời sau vội vã theo

Bao đêm không ngớt lệ

Gò lạnh gió nam reo ”

( Khóc cháu – N.A.Đ )

Mà Điền Dã và người thơ sẵn sàng quan tâm chiếu cố với nhau. Rõ lòng, thật dạ với nhau một cách giản dị, ấm cúng, mộc mạc.

Bởi thế, Điền Dã không nỡ nào dám quên, dù chỉ là vài ý cảm “ hoa lá mù sương ” nhưng Điền Dã đã hẹn chờ  có dịp là đón tiếp ngay.

Nên Điền Dã vẫn cứ xem: “ Lời quê thản mặc lợi quê, dẫu mùa gió ngược đường về ta đi ” – “ Một vùng cỏ mọc xanh rì. Nước ngâm trong vắt thấy gì nữa đâu ” ( Kiều – Nguyễn Du )

Thỏa lòng biết mấy ! Khi đã quyết hẳn như thế, thì trời đất cũng không thể ngăn cản nổi nữa rồi !

Bởi “ Nặng vì chút nghĩa bấy lâu ” hao chờ mòn mỏi. Nhớ lại năm xưa Điền Dã đã có ghi rằng: “ Trác Sơn và Thánh Thán trò chuyện lai rai nhau chơi. Thế mà hai mươi năm sau vẫn còn nhởn nhơ, vẫn còn vui vẻ, vẫn còn tạc lòng ghi dạ. ôi ! trong phút chốc chỉ bày chuyện lai rai nhởn nhơ, chơi vui. Vậy mà vẫn thấm thía vẫn sướng mãi đến những hai mươi năm sau, đến cả đời người, thậm chí đến cả với người đời sau… ” Vậy thì tội tình chi đã sẵn lòng, sẵn dạ, sẵn hoa lá, sẵn máu xương mà Điền Dã không dám tỏ bày.

Do đó, “ Thơ ca, hoa lá và máu xương ” chính là những khúc giao hưởng tuyệt vời cho chim đồng, cá quê, mù sương, tơ cỏ, mà trong đời sống ở nơi thôn ổ này, không dám nỡ hững hờ vậy:

“ Xương máu nói lên lời rất thật

Cỏ hoa trổi điệu lại là mơ

Hững hờ, lôi cuốn lòng vui, hận

Mong trải cho đời hết mối tơ ”.

( Đặng Tấn Tới )

 

Thật không ngờ, người thơ sống cô độc ngoài thành lại còn viết lên được những bài thơ lôi cuốn, mãnh liệt. Mới lướt qua tưởng chừng là bình dị. Nhưng đọc lại, thì hút sâu thăm thẳm, dội chan chát vào nhịp sống cuộc đời.

Những dòng thơ như thế mà ta còn gần gũi. Thử hỏi, không may mắn sao được ? !

*

*                 *

 

Mấy hôm nay, đêm về khuya, trời thường mưa lấm tấm, gió se se thổi lạnh.  Những hạt mưa khuya làm tươi tốt hoa màu, chồi non mau bén ngọn, mừng thầm.

Mừng vì mình vốn làm nông. Làm nông mà không mong lúa màu được mùa tươi tốt, thì thật là tự phản bội lấy mình. Tự phản bội lấy mình tức là giả dối, không thật. Không thật tức là vô lễ với trời đất, thì trời đất có dịp sẽ vặn họng, bẻ cổ ngay. Vặn họng bẻ cổ rồi, thì hạnh phúc cũng đi theo đời nhà ma, nhà quỉ. !

Không còn hạnh phúc thì làm gì còn thấy được chút nồng cay, đau khổ của cuộc đời;

Nên:

“ Người có lúc chỉ mong trồng ớt

Cùng hoa, ta thử bỡn lòng thôi

Qua rồi, rớm máu mắt môi

Nồng cay còn dội bao hồi nắng mưa ”

( Đặng Tấn Tới )

Nồng cay còn dội bao hồi nắng mưa. Nếu như tấm thân này, gió mưa chưa lật khỏi lưng trần, thì dễ gì cảm xuôi được !

Thật vậy, có chịu đựng được với nắng mưa, có hết lòng với hoa lá; mới thấy điều tình cờ  thoáng qua rất là ngậm ngùi.

Có thấy được cái trôi mất, mới có được chút nghĩa duyên đậm đà.

Những cái trôi mất mà tôi nhận thấy trong bao năm qua. Chính Đặng Tấn Tới đã bày ra nhiều cuộc chơi tận tận. Mà hỏi rằng cuộc chơi tận tận ở đâu ? Chính người thơ cũng không nhớ !

Huống hồ hiện nay:

“ Đã đành nắng lửa phải quen

Bữa nay bước sớm thả ven chân đồi

Đôi khi cần sống lôi thôi

Cuộc chơi thử giỡn má môi lan rừng ”

( Đặng Tấn Tới )

Thử giỡn vui với lan. Vậy mà vừa vui đó, hớn hở rạo rực đó, lại chợt – bừng – đau – xót – khôn – cùng. Nhân đấy, mới thả xuôi chút đỉnh tâm tình với Đặng Tấn Tới. Nhưng giải bày nhận định chừng nào, tôi càng cảm thấy mù  mịt chừng ấy.

Thôi thì:

“ Viết, không đừng được đã đành

Thêm chi hoa cỏ cho thành đa đoan

Em ơi, đời dẫu hao mòn

Gắng nuôi chút mộng lòng son đất trời ”.

( Đặng Tấn Tới )

Thôi thì:

“ Thật ra chẳng có chi thơ

Một hơi nghìn cũ bây giờ giở ra

Sơn lâm đổ lộn giang hà

Một hơi thở nữa sẵn đà đẩy luôn

Giọt trong vắt ngấn mưa nguồn

Giọng tình ai thử buông tuồng xanh khơi ”

( Đặng Tấn Tới )

Thôi thì:

“ Đã lòng mây trắng trời xanh

Sao còn dội ngược dồn quanh hởi người

Trăm năm một cuộc đi đời

Là khi lá thốt hoa cười nghe ra ”

( Đặng Tấn Tới )

Là khi lá thốt hoa cười nghe ra !

Phải vậy chăng hởi người thơ ? Hởi quí bạn trìu mến của tôi ? hởi tài tử ẩn mình đâu tá ?

Nếu lá thốt hoa cười nghe ra thật, thì rõ là còn may mắn lắm.

May mắn gần gũi được với người thơ thì ngại ngùng gì mà không “mở cánh song giấy, thả cho con ong bay ra, chẳng cũng sướng lắm sao ? ”

Thả cho con ong bay ra. Là chính Điền Dã xin mạn phép được thả những dòng thơ ghi “ lơ mơ phớt tỉnh ” trong ba năm về trước, trên mười lăm năm trở đi của người thơ Đặng Tấn Tới sống cô độc ngoài thành Đông Bình Định cũ, đến với quý bạn trìu mến, đến với tài tử ẩn mình đâu tá, để cùng nhau đọc chơi, khen chơi, chê chơi, cười chơi, ném chơi, xé chơi, khóc chơi… Đến lúc ngán rồi thì xin đốt chơi…

Cuối cùng kính gởi đến Bùi Giáng Tiên Sinh lời cảm tạ chân thành.

“ … Trùng phùng dù hẹn mai còn hội

Giậu cúc năm nào rụng hết bông ”.

( Bùi Giáng )

Mười lăm năm mới bây giờ là đây

                                                Đêm 12, 13 tháng 01 năm 1983

                                                     Thôn An Ngãi – Bình Định

                                                            Nguyễn An Đình

                                                          ( Nguyễn Câu Mục )