Xứ Nẫu

Cao Thị Hoàng

Ven sông rạch vùng hạ Cần Giuộc , trên những bãi  đất bồi sình lầy  mọc đầy cây bần , vẹt , lá dừa nước… là quê hương yêu dấu của loài còng Vôi , còng Quều , còng Lửa sinh sôi , nảy nở từ đời này sang đời khác và giúp bạn nghèo khi thắt ngặt cái ăn .

Trưa nước lớn , chiều nước ròng , còng bò tám chân , nghênh ngang hai càng to tổ bố giữa bầu trời tự do . Rồi hằng năm , vào dịp tết Đoan Ngọ ( mồng 5 tháng 5 ) còng từ khắp bốn phương kéo nhau về mở hội tình truyền giống . Vào thời khắc thiêng liêng đó , bàn tay tàn độc của con người đã vây bắt còng và hóa

kiếp chúng thành còng chiên bột , còng rang me , gỏi rau chuối còng , canh chua còng… Ăn không xuể thì người ta làm mắm còng .

Tía má còng bất lực , khóc nhìn đàn con cháu lần lượt hóa kiếp hãi hùng !

Còng tía ứa nước mắt nói với còng má :

– Mình ơi ! Con chết không toàn thây !

Còng Vôi , vì thịt kém chất lượng nên thoát chết . May mắn hơn Còng Lửa và còng Quều bị người truy sát vì cái tội thịt ngon . (Suy cho cùng , sắc hương lại chính là mầm mống của tai họa!).

Trước khi bị hành hình , còng được ân huệ tắm rửa , rũ sạch bụi phong trần trước khi nhận cái chết thảm khốc . Người ta lạnh lùng tách mai lấy gạch ,

móc mắt , móc miệng , quăng vào cối đá – hay hiện đại hơn, xay bằng cối điện – quết nát thân thể đến khi thật nhừ nhuyễn . Tiếng còng kêu thấu trời xanh !

Cứ một chén muối , mười chén thịt còng , chày cứ quết liên tục cho đến khi nào không còn gì để quết . Hình dạng còng biến mất .

Nắng trời cũng góp phần cực kỳ quan trọng vào việc chế biến còng thành mắm . Tại sao ? Vì nếu nắng yếu hoặc không nắng , còng sẽ hôi và không làm mắm được . Vì vậy , tiếng quết còng chỉ vang lên từ tháng 11 năm trước cho đến hết tháng 5 của năm sau.

Đống thịt nhầy nhụa đó , người ta đem phơi nắng đôi ngày , xong vắt lấy nước và lượt qua rây cho mịn . Xong , tiếp tục phơi nắng , đến lúc nước thịt còng cô lại sền sệt , màu đen sẫm , hương tỏa xóm làng , người ta bắt đầu ăn và để dành trong keo , hũ đậy nắp kín .

Cũng có người làm mắm còng nguyên con . Sau khi còng được tắm rửa sạch sẽ, móc mai , móc mắt , móc miệng , rồi đem rửa lại nước muối cho giảm bớt mùi tanh . Còng lại được phơi nắng tiếp.

Đến lúc thân thể còng khô, teo tóp , người ta xếp từng lớp vào hũ , cho gia vị . Trên một tháng rưỡi thì ăn .

Giấu cái ác , người ca ngợi  mắm còng mang hương vị béo thơm đậm đà quê hương và tôn vinh lên hàng đặc sản !

Văng vẳng trong nắng chiều , tiếng ai hò rủ rê :

“Gió đưa , gió đẩy , về rẫy ăn còng

“Về sông ăn cá , về đồng ăn cua !”

Thời chiến tranh , bom đạn đã ngăn chận bước chân người tiêu diệt loài còng . Thời hòa bình , không gì ngăn nổi lòng tham và sự ham muốn vô độ

của con người .

Cái ăn , đứng đầu tứ khoái .  Cái ăn , mang biết bao điều hiểm họa cho thế gian . Người tử tế , ăn trông nồi , ngồi trông hướng . Người tình nghĩa , ăn trái

nhớ kẻ trồng cây . Người trung thành , ăn cây nào , rào cây nấy . Người phản phúc , ăn cháo đá bát . Người gian xảo , ăn đàng sóng , nói đàng gió .

Người tham lam , ăn sạch sành sanh , ăn ruột cùng rùa . Người dâm ô , ăn cái đáng giá ngàn vàng của phụ nữ !

Mất ăn một miếng lộn gan lên đầu . Có người ăn để sống , có kẻ sống để ăn .

Giành giựt cái ăn , con người mở đợt tấn công tổng lực vào lãnh địa sống của loài còng .

Nuôi tôm rầm rộ thành phong trào .

Bằng công cụ thô sơ cuốc , xẻng kết hợp với phương tiện cơ giới hiện đại, những vuông tôm nuôi công nghiệp và nuôi quảng canh bắt đầu hình thành ở các xã vùng hạ Cần Giuộc .

Vuông  tôm phát triển đến đâu , dinh lũy , hang ổ còng tan hoang đến đó! Trước sự tồn vong của nòi giống ,  còng Lửa tha thiết kêu gọi hòa giải ,xóa bỏ hận thù  giữa từng loài còng với nhau , cùng đâu lưng đấu cật chống đạo quân người bành trướng và xâm lược . Nhưng lời kêu gọi ấy không được còng Vôi , còng Quều  hưởng ứng .

Trưởng tộc còng Vôi căm giận nói :

– Thường ngày , tụi còng Lửa có kể số gì mình , chúng ỷ mạnh hiếp yếu , xâm lấn và cướp giựt lãnh địa láng giềng . Xưa ông bà  ở biền bãi ,sông nước mênh mông , tụi nó đánh chiếm và xua đuổi ta chạy dạt về triền rạch sống đời lam lũ , thiếu trước hụt sau .

Cụ Bà còng Vôi xen vào :

– Đó là thù riêng , thôi tạm gác lại . Nếu ta không đoàn kết , làm sao chống giặc, giữ bờ cõi ? Giặc sẽ giết sạch chẳng chừa một loài còng nào!

Trưởng tộc đáp lời :

– Thưa cụ , con người chỉ lấy đất tốt lập vuông tôm , mà đất tốt là đất của còng Lửa . Nếu mất thì có hại gì cho ta ? Vả lại , con người thèm ăn thịt còng Lửa , còng Quều , còn còng Vôi chúng chê, đâu đếm xỉa gì tới. Như vậy , mình chẳng phải lo sợ chi! Bọn còng Lửa từng gieo gió thì sẽ phải gặt bão thôi ! Qủa báo nhỡn tiền mà!

Cụ Bà ho mấy tiếng , đứng dậy :

– Môi hở , răng lạnh . Con người lòng tham như thùng không đáy , nó chiếm xong đất của còng Lửa , còng Quều thì rồi sẽ đến lượt chúng ta . Đừng nghĩ , con người chê thịt dòng họ còng Vôi . Hết nhứt tới nhứt ! Thậm chí , chúng bắt ta phân thây thành muôn mảnh cho vịt gà ăn . Nhỏ nhen , thù hận không làm cho ta lớn lên . Tui mong Trưởng tộc có quyết định hợp thời thế !

Tía má còng Lửa hiểu rằng , không  dễ gì một sớm  một chiều , Trưởng tộc còng Vôi quên đi mối hận năm xưa . Bây giờ , chỉ còn hy vọng vào lực lượng còng Quều ở tả ngạn kinh Nước Mặn . Đó là những chiến binh dày dạn chiến trường , rất cần cho cuộc đối đầu sinh tử sắp tới . Còng tía cử còng má sang bản doanh còng Quều thuyết khách .

Còng má biết Trưởng lão còng Quều xuất thân kiếm khách giang hồ , túc trí đa mưu , trượng nghĩa khinh tài , đặt quyền lợi dòng tộc còng Quều lên trên hết ! Sự giao hảo giữa còng Lửa và còng Quều  mấy năm trở lại đây không êm thấm bởi tranh chấp phân chia nguồn thức ăn gay gắt . Bằng mặt mà không bằng lòng ! Nhưng còng Lửa và còng Quều có cùng hoàn cảnh , có chung một kẻ thù . Còng má chân thành phân tích thiệt hơn với Trưởng lão .Còng má nói :

– Thưa Trưởng lão cùng chư vị tham , chính , hậu , Còng Lửa tui không yêu cầu còng Quều trực tiếp tham chiến , chỉ mong quý vị lo giúp hậu cần và khóa chặt sườn phía tây .

Trưởng lão hẹn hội quân và thực hiện đúng theo yêu cầu của còng má .

Lắng nghe toàn bộ báo cáo chuyến đi của còng má, còng tía hỏi :

– Sao mình không đặt vấn đề họ phối hợp cùng ta chiến đấu ?

– Vì họ chưa tin ta ,  vẫn còn mặc cảm những hiềm khích cũ . Nếu ta đặt yêu cầu cao , họ nghi ngại và sẽ buông . Trước sau , họ cũng phải tham chiến cùng ta , bởi sự sống còn của dòng họ nhà còng Quều .

Còng má nói như đinh đóng cột . Hôm làm lễ tế cờ xuất quân , còng tía hiệu triệu :

– Hỡi các con yêu dấu của ta ! Hãy dùng tám chân móng nhọn bám chân tay người , giơ hai càng kẹp . Khi kẹp , bỏ càng , rồi nhanh chân chạy .

Các con nhớ , chúng ta chiến đấu không chỉ vì chúng ta mà còn vì chủng tộc loài còng . Trong đó , có còng Quều ,còng Vôi . Tất cả anh dũng tiến lên !

Đoàn chiến binh còng quyết liệt mở cuộc phản công .

Tiếng người rên la thất thanh vì bị còng kẹp , tiếng đập còng tung tóe sình bùn . Còng Lửa liều chết ngăn không cho đoàn người chém giết còng Vôi và còng Quều .

Còng Lửa chết la liệt , người hoảng kinh !

Còng tía má uất hận , bởi đàn con đi chiến đấu không về . Tất cả gửi mạng chốn sa trường , hoặc bị người bắt làm mắm .

Hành động hy sinh cao cả của còng Lửa khiến Trưởng tộc còng Vôi và Trưởng lão còng Quều thương cảm , quên mối thù xưa , xóa hiềm khích cũ .

Cả hai lực lượng còng Quều , còng Vôi tự nguyện sáp nhập vào quân còng Lửa , thề chống quân người bành trướng và xâm lược !

Đêm rừng bần , vẹt , đom đóm lập lòe .

Còng tía mở hội nghị rút kinh nghiệm trận chiến thất bại .

Còng má nêu ý kiến :

– Ta loài giáp xác , làm sao dùng hai càng chống nổi sức mạnh loài người ?

Đó là sai lầm tự sát . Phải tìm cách đánh khác !

Cả khu rừng im phăng phắc , gió biển thổi qua bãi sình lầy . Còng má đầy tự tin nói tiếp :

– Đánh vào chỗ hiểm , đánh đúng tử huyệt kẻ thù khiến  chúng bỏ mộng xâm lược . Vấn đề là chỗ hiểm , chỗ tử huyệt kẻ thù ở đâu ?

Còng má kể chuyện rằng :

– Hồi đó , còng má ngao du qua miệt Đông Thạnh , tình cờ nghe lén câu chuyện Cầm Vuột của hai lão nông đang ngồi uống rượu trên bờ ruộng .

– Tui đố huynh , tại sao xứ mình gọi là xứ Cần Giuộc ?

Ông lão có đầu tóc búi tó hớp chén rượu , bảo :

– Thì tên Cần Giuộc là Cần Giuộc chứ sao ?

Ông lão có mái tóc húi cua , khăn rằn quấn khất đầu , cười nói :

– Tên đất , tên người , mỗi tên đều có sự tích của nó . Huynh không biết , đệ kể cho nghe , mai mốt ai hỏi , có cái mà trả lời trả vốn .

– Ừ ! Thiệt tình huynh không biết , đệ kể thử nghe chơi !

Người có vai vế gọi là đệ rót rượu thêm vào chén , uống một cái réc sạch trơn . Chậm rãi kể :

– Thời xa rất xa , đất này có người ở nhưng không có tên gọi . Hầu hết là người đàng ngoài, đi ghe bầu đến khẩn hoang nhưng chưa lập ấp . Một cặp vợ chồng đậu ghe , cất chòi lá , dựng nghiệp ở bến sông . Cả hai chí thú làm ăn . Nghiệt mụ vợ ghen hết sẩy . Mỗi lần ghen , bị  chồng đánh . Mỗi lần bị chồng đánh , mụ tuột quần nhảy đong đõng , tay vỗ bép bép vào chỗ không nên vỗ . Vừa vỗ , vừa la làng : của tao là đồ inox , đốc là đốc I-ta-ly ( ý mụ bảo là đồ thiệt , đồ tốt và bền ) , mầy không lấy tao , lấy con đĩ chó nào , về đánh tao ? Rồi mụ khóc bù lu bù loa , chịu đời không thấu !

Xóm giềng tội nghiệp , nhiều bà mách nước cho mụ tra khảo chồng , coi chồng có tằng tịu vợ bé , vợ mọn không ? Mụ o bế phục rượu chồng say , đè chồng ân ái . Tàn cuộc , chồng nằm bật ngửa thở hổn hển . Mụ vợ chớp thời cơ ngồi lên mình chồng , hai tay nắm chặt hai trứng bóp .

– Mầy lấy con đĩ chó nào ? Khai ra ! Không khai  , bà bóp cho bể trứng !

Mụ vợ trợn mắt , nghiến răng nghe trèo trẹo .

Ông chồng nằm dưới hoàn toàn thất thế , đau điếng mà không dám cục cựa , vì cục cựa mụ vợ bóp mạnh , thắt họng .

Trong lúc thập tử nhứt sinh , đầu óc tỉnh táo , ông chồng la dụ khị :

– Bóp d… không lo , đừng cho bóp c… !

Mụ vợ nghe , tưởng thật liền buông d… , chụp nắm cái chỗ hiểm… ông chồng chỉ đợi có thế vùng chạy , mụ vợ cầm vuột tay .

Chuyện lan truyền khắp vùng . Từ đó , thiên hạ gọi tên đất này là đất Cầm Vuột . Lâu ngày chầy tháng , Cầm Vuột phát âm thành Cần Giuộc ! Mà cũng lạ thật , ở cái xứ này hễ cấm cái gì , vuột cái đó ?

Ông huynh cười rung rinh đất .

– Có không đó , cha nội ? Nói có sách , mách có chứng . Lơ mơ bà Chúa Xứ quở thì nguy thậm chí nguy nha !

Ông đệ phân bua :

– Hồi nẳm , lúc lên Mộc Hóa nghe ông Năm Tâm kể , đệ cũng nói y như huynh vừa nói . Ông Năm Tâm bảo , không tin thì đi hỏi cô Sáu Lai !

Còng má chưa dứt lời , bầy còng quỷnh càng cười rạo rạo văng nước bọt .

Qua câu chuyện Cầm Vuột , còng tía liên tưởng và ngộ ra chỗ hiểm , chỗ tử huyệt của người . Còng tía long trọng tuyên bố :

– Từ nay , loài còng tạm ngưng tấn công loài người . Mục đích người đánh phá và chiếm giang sơn của ta là để nuôi tôm kiếm ăn . Diệt tôm , người sẽ

rút quân bỏ cuộc .

Còng tía ngưng nói , coi có còng nào phản ứng không ? Đợi không có phản ứng , còng tía nói tiếp :

– Xe đang chạy , muốn xe dừng . Nếu hè nhau rị bánh , xe cán chết . Chỉ cần tắt công tắc , xe ngưng chạy . Con tôm , chính là công tắc !

Còng vỗ càng , âm thanh như sấm !

Còng tía trình bày kế hoạch và phương pháp tấn công con tôm :

– Một mình còng đơn độc , không thể nào tiêu diệt hết con tôm . Ta phải liên minh bạn truyền thống là cua – bao gồm cua biển và cua đồng – cá các loại , đặc biệt cá lóc và cá lau kiếng – sát thủ loài tôm – . Ngoài ra , môi trường và thổ nhưỡng sẽ gây loài tôm nhiễm khuẩn , sinh dịch bịnh chết dần . Thiên thời , địa lợi , nhơn hòa thuộc về ta !

Còng má cảnh báo và nhắc nhở :

– Các con nhớ , đừng bao giờ buông chỗ hiểm , cầm chỗ trớt quớt như bà vợ kia , vuột mất cơ hội .

Trùng trùng quân còng quỷnh càng thề :

– Quyết chiến ! Quyết chiến !

Liên minh hình thành , sức mạnh loài còng như bão táp . Đất mới dậy phèn , tôm nổ mắt chết hằng loạt . Đoàn quân còng , cua , cá , chuột ăn sạch loài tôm giống  . Các chủ vuông tôm lỗ thấu xương . Nợ chồng nợ , sổ đỏ nằm ngổn ngang ở ngân hàng . Một số chủ nuôi tôm bỏ của chạy lấy người , trốn nợ đi biệt xứ .

Trong không khí thanh bình , còng Lửa , còng Quều , còng Vôi gương vỡ lại lành , cùng  lặng ngắm giang sơn đổi mới . Loài còng từng bước phục hồi sau bao năm tưởng chừng như diệt chủng . Cái thiện đã khống chế cái ác !

Đất nước miền hạ Cần Giuộc sản sinh , nuôi dưỡng loài còng và loài còng  đã hiến dâng đời mình thành mắm , mang hương vị quê nhà tỏa khắp nơi .

CAO THỊ HOÀNG