Feeds:
Bài viết
Bình luận

Posts Tagged ‘Champa’

Những vệt đen biết thở

Lê Trọng Nghĩa

“Có những vết nứt không bao giờ là vết thương. Chúng là cánh cửa, là ký ức, là tiếng thở nhỏ nhoi của điều đã sống – và chưa từng được gọi tên.”

Những vệt đen biết thở - ảnh 1

Tôi đặt tay lên bức tường đá của ngôi tháp cổ. Đá lạnh, nhưng đó không phải cái lạnh của vật chất, mà là cái lạnh của thời gian – của những thế kỷ đã trôi qua, lặng lẽ đọng lại trong từng thớ gạch, từng khe nứt, từng đường vân bị bào mòn. Ngón tay tôi như chạm vào một tầng ký ức đã hóa thể, kết tinh thành im lặng.

Giữa khe nứt mảnh như vết dao khắc vào da thịt đất đá, có một vệt đen. Nó không đứng yên. Tôi cảm nhận nó đang chuyển động, như dòng chảy vô hình, ẩn mình dưới lớp thời gian.

Vệt đen ấy bò quanh mép gạch, men theo rãnh đá, rồi lẩn khuất vào những chùm rêu lặng lẽ bám bên tường. Dưới ánh sáng xiên qua tán cây già, vệt đen ấy bỗng lóng lánh, không rực rỡ mà nhức nhối – như ánh nhìn cuối cùng của một người sắp rời đi.

Tôi nghĩ về một vương triều đã sụp đổ – Chămpa, những thành quách nhuốm màu đất đỏ, những vì thần và những câu chuyện tình yêu bỏ quên trong tro bụi.

Có thể, nơi này từng có một người con gái Chăm đi chân trần trên bậc thềm đá lạnh, tay ôm đàn đá, mắt ngóng về cánh rừng, chờ một người không bao giờ trở lại.

Khi chiến mã kéo về chân tháp, khi lửa thiêu sáng cả triều đại, tình yêu ấy vẫn còn, nhỏ như hạt bụi, nhưng bền bỉ như vết đen kia – không bao giờ biến mất.

Tôi đứng đó, giữa tàn tích im lặng, thấy vệt đen ấy như một sinh thể đang sống – một dòng mực ký ức chảy ngang qua lịch sử, viết tiếp những điều chưa từng được gọi tên.

Những vệt đen ngoằn ngoèo quanh các hốc gạch, rồi hòa mình trong những rễ cây, len lỏi xuống lòng đá, như dòng suối ngầm không bao giờ cạn. Không ai thực sự thấy chúng, nhưng ai cũng đã từng cảm nhận được sự có mặt của chúng, như tiếng thì thầm trong lòng, rất khẽ, nhưng không thể làm ngơ.

Những vệt đen biết thở - ảnh 2

Bầu trời phía trên vòm tháp như cũng trĩu nặng. Một cánh chim thần từ cánh tháp bất ngờ xao xác lướt qua, không phải âm thanh của cánh bay, mà là tiếng chạm mỏng tang giữa trời và ký ức. Âm thanh ấy làm không gian chao đảo, để lại dư vang như sợi chỉ vô hình nối liền quá khứ và hiện tại, giữa linh hồn và hình thể.

Ở góc tường, những ngón tay của phù điêu cổ vươn lên, động đậy dưới ánh chiều tà – như cố níu lấy điều gì đang tan ra. Tôi nghe tiếng gió rít qua các vòm trống, như tiếng Shiva vừa thức giấc.

Em – không rõ từ đâu đến – đứng bên tôi, ánh nhìn mờ xa như đã qua nhiều kiếp. Tôi chạm tay em, chỉ chạm vào lớp khói mỏng, thơm hương trầm. Em là hiện thân của những người từng yêu trong im lặng, từng đợi trong mù sương, từng tan vào đá.

Tôi cảm nhận như từ sâu trong lòng tháp có một trái tim già nua, nứt chảy ra những vệt đen – không phải của nỗi buồn, mà là dấu ấn của những câu chuyện chưa kể, những khát khao chưa được thấu hiểu.

Tình yêu trong tôi lúc đó không có tên, không có lời hứa, nhưng có hình: hình một vệt đen lặng lẽ bám vào tường đá cổ. Tôi không biết tình yêu ấy bắt đầu từ ai, kết thúc ở đâu, nhưng nó tồn tại – không cần người chứng, không cần lễ nghi.

Nó là thứ âm nhạc không vang thành tiếng, chỉ rung lên trong lồng ngực mỗi khi ta chạm vào một điều từng thiêng liêng.

Tường đá lúc này không còn là vật thể. Nó là bản nhạc chưa có người diễn. Mỗi vết nứt, mỗi vệt đen là một dòng ký âm trầm. Khi ánh sáng tan qua lớp rêu, tôi nhìn thấy: không chỉ là vết sẹo thời gian, mà là linh hồn còn đọng lại. Và trên những vệt rêu lóng lánh bất chợt nhìn thấy những đóa hoa xanh bung nở.

Tôi áp tay vào đá lần nữa, không để tìm hiểu, mà để im lặng cùng. Và trong sự im lặng ấy, tôi nghe được một nhịp thở, không phải từ ngôi đền, mà từ bên trong chính tôi.

Một phần sâu xa mà tôi đã từng đánh mất – giờ đây, đang trở về, cùng với em, cùng những vệt đen lóng lánh trên nền cổ xưa.

Chúng tôi, và tình yêu ấy, đã hòa vào mênh mông.

Read Full Post »

Cuộc khai quật khảo cổ di tích Thành Hoàng Ðế (xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn) lần thứ V, do Ban Quản lý di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh tỉnh và Viện Khảo cổ học (Viện Khoa học xã hội Việt Nam) tiến hành từ ngày 3.10-3.12.2012. Kết quả khai quật đã mang lại nhiều nhận thức mới về khu vực Tử Cấm Thành, góp phần làm rõ tính vương triều của Thành Hoàng Ðế. (more…)

Read Full Post »

Quy Nhơn, tên gọi của thành phố – tỉnh lỵ Bình Định hiện nay có từ cuối thế kỷ XIX, nhưng trong lịch sử, địa danh Quy Nhơn xuất hiện lần đầu vào năm 1602 với tư cách là một phủ thuộc đạo Quảng Nam của xứ Đàng Trong, đơn vị hành chính có địa giới còn rộng hơn tỉnh Bình Định hiện nay. Nhân 410 năm (1602 – 2012) “khai sinh” địa danh phủ thành Quy Nhơn. Xin giới thiệu loạt bài “Dấu xưa Quy Nhơn” nhằm phác thảo “một chân dung” Quy Nhơn trong tiến trình lịch sử qua góc nhìn văn hóa.

Bài 2: Miền đất tụ linh , tụ phúc (more…)

Read Full Post »

(baobinhdinh.com)   Thi Lại hay Thị Nại trên vùng biển Quy Nhơn xuất hiện từ thế kỷ X đến XV. Người Champa đã hình thành nên một thương cảng khá sầm uất ở vùng này. Năm 1987, một cuộc khảo sát tại vùng ngoại vi Quy Nhơn đã tìm thấy dấu tích thành Thi Nại cổ – một tòa thành trong lịch sử có vai trò to lớn trong việc giao thương giữa Champa với bên ngoài. Thành Thị Nại cổ đóng vai trò vừa là quân cảng (phòng thủ về quân sự) vừa là thương cảng (trao đổi thương mại). Khi vai trò quân cảng không còn nữa, người Champa đã xây dựng thương cảng Thi Nại khá quy mô. Tàu buôn các nước trong khu vực đã đến đây buôn bán, trao đổi hàng hóa với Champa; hàng hóa Champa cũng từ đây xuất đi các nước trong khu vực. Tư liệu về những con tàu đắm tìm thấy tại các vùng biển Pandanan, Bornéo ở Philippines đã chứng minh điều đó. Đã trên 1.000 năm nhưng dấu vết về thương cảng cổ được ghi chép trong lịch sử vẫn chưa tìm thấy.

Trên vùng biển Nhơn Hải thuộc TP Quy Nhơn vẫn còn một bờ thành nằm chìm trong lòng biển. Bờ thành chỉ có thể thấy được khi thủy triều xuống. Bề mặt bờ thành phẳng, nhưng độ cao của thành chưa xác định được. Người dân cho biết, bờ thành này đặc nguyên một khối, không xây bằng vật liệu đá hoặc gạch truyền thống mà bằng hồ vữa. Điều chưa thể lý giải là làm thế nào trong môi trường nước như vậy, người xưa lại đắp được bờ thành này. Hiện bờ thành vẫn còn khá nguyên vẹn và chắc chắn. Đây thật là một kỳ tích vì chưa tìm thấy ở đâu dọc dải miền Trung (vùng đất cư trú của người Champa xưa) có loại hình này.

Bờ thành nối hai bờ vách núi, chính giữa chừa khoảng trống cho thuyền vào – ra. Tuy chưa trực tiếp khảo sát nhưng theo chúng tôi, xét về vị trí thì khu vực này không có một yếu tố thuận lợi nào cho một cảng vì sau lưng là núi dựng đứng, vịnh thì quá khiêm tốn, thuyền vào ra không những quá hẹp mà cũng không thuận lợi. Hay đây là một con đường nối liền giữa hai vách núi, là công trình phòng thủ về quân sự? Nhưng phòng thủ sao lại nằm dưới nước? Thật chưa có lời giải đáp thỏa đáng cho các nghi vấn đưa ra. Tuy nhiên, dẫu sao đi nữa, đây là một di tích rất lạ của người Champa.

Cùng với hệ thống tường thành bằng đá chạy dài trên đỉnh núi Phương Mai, dấu tích lạ bờ tường thành vịnh Nhơn Hải là một điểm cần chú ý khi đến thăm quan.

ĐINH BÁ HÒA

Read Full Post »