Feeds:
Bài viết
Bình luận

Archive for Tháng Mười Một, 2011

Thơ tặng cô giáo

Posted in Nghiên cứu và phê bình văn học, Thơ ca, tagged on Tháng Mười Một 20, 2011| 40 Comments »

Hoàng Lộc

đã biết rằng yêu nữ sinh rất khổ

nào hay yêu cô giáo lại khổ hơn

ta, trái đất – một đời quay lảo đảo

một đời yêu mà chẳng thể tròn vòng

.
ai áo trắng của ngày xưa biền biệt 

vang trong hồn nỗi nhớ cuối tà huy

để thơ dại tưởng sắc màu chỉ một

trắng không màu là màu trắng không phai

.

em mùa thu áo vàng, mùa đông áo tím

và mùa xuân cũng trắng nõn sân trường

mỗi sắc áo – mỗi sắc đời lồng lộng

ta bốn mùa sững sốt những trầm luân

.
một sắc áo một đời không giữ nổi

huống chi em trăm thứ áo, trăm màu

nên yêu nữ sinh khổ chi bằng yêu cô giáo

ta điếng hồn thêm mấy cõi xưa sau… 

_______________________
MỘT CHÚT TÌNH NHÂN NGÀY 20 Th 11

Bài “Thơ Tặng Cô Giáo” của Nhà thơ Hoàng Lộc tôi vừa  tìm được trong ngăn tủ sách cũ sau đây- có lẽ đã được anh viết từ rất lâu rồi – khi còn là cậu học sinh, hay sinh viên ? Nhất là hãy còn ở vào cái tuổi tình thơ mơ mộng của ” cái thuở ban đầu” bước vào những cuộc tình ” mây gió” xa xôi?  Thế mới có…” thơ tặng cô giáo” chứ nhỉ? ( nếu viết sau khi HL làm Thầy giáo thì chắc là sẽ khác rồi?).

           Vẫn giọng ” thơ tình” hồn nhiên mà sâu – cười cợt mà đau/ HL viết:
             ” Đã biết rằng yêu nữ sinh rất khổ…

             Nào hay yêu cô giáo lại khổ hơn?

             Ta,trái đất – một vòng đời lảo đảo,

             Một đời yêu mà chẳng thể tròn vòng!
         HL có trái tim rất  ” nhạy cảm” với chuyện yêu thương-nên điều anh trải nghiệm đã giải bày thật chí lý: ” Yêu nữ sinh-khổ! Yêu cô giáo – càng khổ! “. Tại sao vậy? Bởi một lẽ đơn giản mà như một định luật  ” Yêu là chết ở trong lòng một ít”( XD) mà ! Chết nhiều hay chết ít – cũng là chết rồi! Biết vậy -nhưng có mấy ai không yêu? . Nhà thơ Dương Kiền có cả một tập thơ  với nhan đề ” Thú Đau Thương” là vậy. HL không nói thẳng ra, nhưng lời thơ anh cũng quá ngậm ngùi: ” Ta, trái đất -một vòng đời lảo đảo/ Một đời yêu mà chẳng thể tròn vòng”. Một đời yêu – trân quý Tình Yêu – mà vẫn chưa hề tròn mơ ước?  Hãy theo dõi nhà thơ tâm sự:
                 ” Ai áo trắng của ngày xưa biền biệt,

                 Vang trong hồn nỗi nhớ cuối tà huy…

                 Để thơ dại tưởng sắc màu chỉ một,

                 Trắng không màu là màu trắng không phai!
          Nhà thơ dẫn chứng cho chúng ta biết ” yêu nữ sinh rất khổ” ấy mà! Lời trách thầm rất êm – mà cũng lắm da diết như vọng lại từ chốn  ” cuối tà huy”xa xưa nào của một thời kỷ niêm khó mờ phai! Vì ” thơ dại tưởng sắc màu chỉ một ” nên tận trong lòng vang mãi nỗi niềm đau! Màu trắng ( không màu) của tà áo dài nữ sinh thướt tha của một thởi thương thầm nhớ trộm cũng đã tàn phai theo tháng năm để nhà thơ phải bàng hoàng kêu lên:” Một đời yêu mà chăng thể tròn vòng”! – Yêu nữ sinh  khổ là vậy!

               Còn yêu cô giáo thì sao?
                  ” Em mùa Thu áo vàng, mùa Đông áo tím,

                 Và mùa Xuân cũng trắng nõn sân trường!

                 Mỗi sắc áo – mỗi sắc đời lồng lộng…

                 Ta bốn mùa sững sốt những trầm luân!

              Cô giáo đài các thục nữ trang nghiêm, nhưng vẫn thường thay đổi màu áo theo mùa – mỗi sắc màu là một ” sắc đời lồng lộng” – như những mơ ước kia cao xa mãi với cuộc tình mà nhà thơ hàn sĩ thì ” bốn mùa sững sốt những  trầm luân” ! Những lận đận chìm nỗi của dòng đời cứ mãi ập đến xô dạt người thơ suốt tháng năm dài lang bạt để bao lần phải ” sững sốt”  tra vấn :
           “Một sắc áo một đời không giữ nổi,

           Huống chi em trăm thứ áo trăm màu?

           Nên yêu nữ sinh khổ sao bằng yêu cô giáo…

           Ta điếng hồn thêm mấy cõi xưa sau! “
               Đọc đến đây – tôi hiểu  HL  dù có ” điếng hồn” – thì tâm hồn nhà thơ chắc cũng sẽ luôn rộng mở  để đón những cái ” thú đau thương ” kia tràn ngập hồn mình ?- Cái tâm hồn thi sĩ vốn suốt đời vẫn hồn nhiên phiêu lãng ước mơ ấy chắc là sẽ còn ” sững sốt ” dài dài?! Nhưng tôi tin – tâm hồn Nhà thơ vẫn mãi xanh niềm khát vọng Yêu Thương cho đến ngàn ” cõi xưa sau ” ấy…

          Thơ là cả tấm chân tình một thời chứ không phải “ chạy theo “ cái hời hợt để mong cầu cái ngoài thơ ca vị kỷ, riêng tư! Tâm trạng của HL tuy rất riêng, mà cũng là cái chung khiến tất cả chúng ta có được phút giây hồi tưởng êm đềm!

            Xin chia sẻ đôi điều thô thiển cùng Nhà Thơ – nhà giáo Hoàng Lộc & bằng hữu cho vui nhân ngày 20 tháng 11 khó quên! Cám ơn H L vậy…
M A N G  V I Ê N  L O N G

Read Full Post »

Lạ đời tục ‘mặn nồng’ lần cuối trước ly hôn

Posted in Chuyện lạ, tagged , , , , on Tháng Mười Một 20, 2011| 12 Comments »

Trong ngày ly hôn, đàng chồng, đàng vợ đều phải phát biểu ý kiến và đến đêm, 2 vợ chồng phải lần cuối “mặn nồng”.

Nậm Nhóng là xã vùng cao của huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An. Nơi đây 100% là người dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Thái và Khơ Mú. Đến thời điểm này, điện vẫn chưa về với bản làng và mọi thứ, người dân đều phải tự cung tự cấp. Nơi đây có rất nhiều phong tục lạ, nhưng có lẽ ấn tượng nhất là tục làm cỗ tưng bừng trong ngày ly hôn.

Muốn ly hôn không dễ

Người dân nơi đây cho biết, hôn nhân của họ rất được coi trọng nên khi lấy nhau, tất cả người dân trong bản đều quan niệm rằng, phải bằng mọi cách để gia đình không tan vỡ. Thế nên, dù có ghét nhau thì cũng rất khó để vợ chồng có thể ly hôn vì vướng vào những phong tục của địa phương.

 
Thiếu nữ bản Na Hốc 1.

Chị Vi Thị Nga, một người dân bản Na Hốc 1 cho biết: “Nếu vợ chồng nào đó muốn ly hôn thì phải lên báo cáo với trưởng bản. Trên cơ sở nguyện vọng của các cặp vợ chồng, trưởng bản sẽ tổ chức một cuộc họp với đầy đủ các thành phần trong bản để cử ra ban hòa giải. Sau đó, không chỉ là ban cán sự bản, mà tất cả các hộ trong bản đều phải luân phiên nhau đến nhà cặp vợ chồng muốn ly hôn để làm công tác hòa giải.

Khi mà ban cán sự và tất cả người dân đến khuyên can đều không được, trưởng bản mới làm thủ tục chuyển nguyện vọng xin ly hôn lên chính quyền xã. Tuy nhiên, trước khi làm việc này, trưởng bản sẽ gặp hai vợ chồng để tiến hành ký một cam kết mà đã tồn tại bao đời nay ở xã này.

Cụ thể, người chủ động xin ly hôn (tức người đến gặp trưởng bản đặt vấn đề xin ly hôn) sẽ có trách nhiệm bồi thường chi phí hôm ăn hỏi gồm: 6 chỉ vàng, 2 con bò, 2 con lợn, 2 tạ gạo, 2 tạ nếp, 2 chum rượu bầu, cau trầu, tiền cỗ tính ra tiền (đối với bên vợ) và toàn bộ chi phí làm cỗ hôm đám cưới ở nhà gái (đối với chồng). Ngoài ra, người chủ động ly hôn sẽ không được sở hữu bất cứ tài sản gì trong thời gian 2 người sống  với nhau và cùng nhau làm ra (kể cả con cái).

Đây là quy định bắt buộc nên cặp vợ chồng nào cũng phải ký vào cam kết rồi mới được trưởng bản chuyển “hồ sơ” lên cấp cao hơn và sau đó ra tòa ly hôn. Với những quy định khắt khe như vậy, nên từ bao đời nay ở nơi đây, xã chỉ mới có 10 lần phải chứng kiến các cặp vợ chồng bỏ nhau. Trưởng bản Na Hốc 1, ông Hà Văn Quyết cho biết: “Từ xa xưa, cha ông nơi đây đã dạy rằng, cuộc sống vợ chồng rất quan trọng, vì thế không chỉ chu đáo trong việc cưới hỏi mà khi hôn nhân của vợ chồng không hạnh phúc, bản làng cũng phải tìm nọi cách để cứu vãn. Mọi quy định khắt khe đề ra cũng là để tránh việc vợ chồng bỏ nhau và nếu bất đắc dĩ phải đôi người đôi ngả thì vợ chồng còn vui vẻ nhìn mặt nhau”.

Ngày ly hôn như ngày cưới

Theo phong tục, một ngày sau khi ra tòa, cặp vợ chồng vừa chia tay phải trở về bản để chuẩn bị làm lễ ly hôn. Theo nghi thức, lễ ly hôn được tổ chức ở nhà người vợ trước. Và cũng như đám cưới, gia đình người vợ phải cho người đi đến các gia đình trong bản mời đại diện đến tham dự.

 
Một buổi họp bàn về chuyện vợ chồng cho một cặp vợ chồng ở bản Na Hốc 2.

Trong ngày tổ chức ở nhà người vợ, đại diện nhà chồng cũng có mặt, khoảng 7-10 người gì đó là bố mẹ và anh em ruột thịt của chồng. Tại đây, trưởng bản và những người cao niên trong làng sẽ chứng kiến lễ cúng ông bà tổ tiên của cặp vợ chồng và sau đó chứng kiến lễ phân chia tài sản.

Sau khi làm tất cả các thủ tục đó, đàng vợ, đàng chồng sẽ lần lượt phát biểu ý kiến trước tất cả mọi người. Thông thường đó là những phát biểu đầy nước mắt khi không thể cứu vãn được hôn nhân của con cái họ và mong bản làng thông cảm. Sau đó mọi người ăn cỗ rồi chúc cho vợ chồng sau khi ly hôn sẽ tìm được hạnh phúc mới.

Một ngày sau, đến lượt nhà trai tổ chức nghi lễ tương tự. Cũng có rạp cưới, cũng có loa đài mở inh ỏi, cũng mổ bò, mổ lợn tưng bừng. Cũng trang hoàng mọi thứ cho thập đẹp để đón họ hàng nhà thông gia và tất cả, chẳng khác gì một nghi thức đón dâu. Nhà gái đến, anh em hai họ có mặt đầy đủ, nghi thức cũng bắt đầu diễn ra khi vợ chồng vào bàn thờ ông bà tổ tiên cúng.

Rồi cũng là trưởng bản chứng kiến lễ ly hôn của hai người khi các tài sản của hai vợ chồng được công khai và phân chia lại một lần nữa. Lần này thì không chỉ đại diện đàng vợ, đàng chồng phát biểu mà những cả hai vợ chồng cũng phải nói lên suy nghĩ của mình. Sau đó, vợ chồng dắt nhau đi chúc rượu mọi người và cầu mong thứ lỗi, đồng thời hứa sẽ không ly hôn nữa nếu lấy người mới.

Đêm hôm ấy, vợ chồng về nhà chung của hai người (trước khi cưới, nhà trai phải dựng nhà trước) và sống với nhau một đêm cuối cùng. Thông thường những đêm như thế này, họ thức với nhau đến sáng để tâm sự và rồi ngày sau đó, người vợ và những đứa con (nếu vợ bị chồng bỏ) sẽ soạn đồ đạc và về nhà ngoại ở, chính thức chia tay nhau. Bắt đầu từ lúc này, họ chỉ còn là vợ chồng cũ và được phép tìm hiểu và xây dựng gia đình với người mới.

Những niềm vui bất ngờ

Hỏi người dân  bản Na Hốc 1 và Na Hốc 2, thì tất cả đều có chung một câu trả lời, ăn cỗ ly hôn là thiếu hào hứng và chán nhất. Bởi phong tục, họ phải đến và tham dự chứ nhiều người nuốt chẳng trôi chứ nói gì đến ngon miệng khi ăn cỗ. Thông thường lễ ly hôn là nơi người ta tâm sự và chia sẻ, cũng là thông báo cho tất cả làng bản biết một cặp nào đó không còn là vợ chồng nữa. (Theo quan niệm của người dân ở đây thì có lễ thành hôn, ắt cũng phải có lễ ly hôn, vì làm gì cũng phải có trước có sau).

Vì những chuyện cảm động trong buổi ly hôn mà có không ít cặp vợ chồng đã nghĩ lại và chỉ ít hôm sau đã xin phép tái hợp. Trưởng bản Na Hốc, Hà Văn Quyết cho biết, trong số 10 cặp vợ chồng ly hôn thì có 3 người sau đó đã xin đoàn tụ. Tất cả đều có chung một tâm sự rằng, chứng kiến buổi lễ ly hôn mà thấy đau đớn nên muốn quay lại để xóm làng được vui vẻ. Gần đây nhất là cặp vợ chồng Vi Văn H và Hà Thị Th ở bản Na Hốc 2. Đôi vợ chồng này quyết định ly hôn sau 7 năm chung sống. Tuy nhiên, chỉ 5 ngày sau khi ly hôn đã đến xin gặp trưởng bản để quay lại với nhau.

Được biết, bản luôn tạo những điều kiện tốt nhất để cho các cặp vợ chồng sau khi ly hôn muốn quay lại. Theo đó, chỉ cần 2 người đến gặp trưởng bản trình bày nguyện vọng rồi sau đó về làm vài mâm cơm mời anh em họ hàng thân thiết đến tham dự là được. Ban cán sự bản có trách nhiệm thông báo đến tận các gia đình tin vui trên và làm các thủ tục để báo với cấp trên việc cặp vợ chồng này muốn quay lại với nhau.

Từ những quy định khắt khe để tránh việc ly hôn, đến những nghi lễ cảm động trong ngày chia tay, rồi cả quy định thông thoáng cho việc tái hôn, tất cả cho thấy người dân Nậm Nhóng từ xa xưa đã ý thức rất cao hạnh phúc gia đình và tìm mọi cách để níu kéo hôn nhân cho mọi gia đình. Đó cũng là điều tích cực khi nhìn về thực trạng ly hôn đang ngày càng gia tăng ở các vùng miền xuôi.

Read Full Post »

Ông thầy Việt văn

Posted in Văn xuôi, tagged on Tháng Mười Một 19, 2011| 47 Comments »

Tôi hận ông thầy Việt văn lớp 11. Ổng chơi không đẹp khi bắt tụi tôi học thuộc lòng bài thơ “Kẻ Sĩ” của Nguyễn Công Trứ. Đó là bài hát nói gieo vần vô kỷ luật nhất mà tôi từng biết, chả vần chả điệu, lòng thòng, Hán nhiều hơn Nôm. Đây này, trích thử vài câu nghe chơi : “…Cầm chính đạo để tịch tà cự bí/ Hồi cuông lan nhi chướng bách xuyên…”.

 Vũ Thế Thành

 

“Cầm chính đạo để tịch tà cự bí,…”

Mà tôi theo ban toán, chứ có phải văn chương đâu, nội hiểu được ý nghĩa bài thơ đó cũng đáng nể rồi, giờ còn bắt học thuộc lòng nữa, coi sao được. Tôi tính “tố phé” ổng. Thế này, lớp 40 học sinh, mỗi tuần 4 giờ Việt văn, 2 lần lên lớp. Giỏi lắm mỗi lần ổng “tó” được 5 em, 2 lần là 10 em. Tôi có 75% thoát hiểm, lỡ dính thì coi như Trời hại. Nhưng ổng tỉnh bơ: “ Tôi sẽ gọi từng người cho đến hết lớp”. Ổng còn thêm: “ Ai không thuộc, tôi sẽ cho cơ hội lần sau, và lần sau nữa cho đến khi…có điểm”. Thế là rõ ! Ổng quyết tâm…chơi tụi tôi đến cùng. Không còn chọn lựa nào khác, đành ôm hận, lảm nhảm cái bài thơ thổ tả đó cho đến khi thuộc lòng.

Cơ hội rửa hận đến khi ổng ra đề luận: “ Bạn nghĩ gì về tình thầy trò ngày nay?”. Từ hồi biết mặt chữ, tôi chưa bao giờ “múa bút” sướng như thế. Nào là, thời xưa học một thầy, học để làm quan, và chỉ học nghề…văn. Thời nay, học đủ thứ, cần gì học nấy, học để hành nghề. Thời đại khoa học, ai học trước người đó là…”thầy”, bởi vậy mới có chuyện đi học luyện thi, mới có thầy giáo “cua” học trò,…Đại loại là “bản cáo trạng” về thầy.  Tôi khoắng bút như đi…ăn cướp, cho đến khi gần hết giờ, chấm xuống hàng, kết luận: Nên xem thầy giáo như người anh coi bộ nhẹ nhàng hơn khi nhìn dưới khía cạnh đạo đức. Thiệt là hả giận! Tôi viết với tư thế “tử vì đạo”, ăn trứng vịt cũng được. Không thành danh thì cũng thành… ma.

Bài luận được 16 điểm. Ông thầy cười cười: “Tôi không đồng ý với em nhiều điểm, nhưng vẫn cho em số điểm cao nhất”. Thiệt chưng hửng! Tôi mơ hồ hình như ổng chơi trên.. cơ mình, nhưng “cái tôi” khốn nạn đã đẩy tôi đi quá xa, khoác lác hả hê với bè bạn: Cái hận “Kẻ Sĩ” đã rửa xong.

Ổng còn nhiều chiêu kỳ quái khác. Tú Xương thì học trò đứa nào chẳng khoái. Lẽ ra phải chia sẻ chút đỉnh với đám học trò mới lớn bằng bài “Cao lâu thường ăn quỵt, thổ đĩ lại chơi lường”, hay ít ra cũng thông cảm với bọn hoc trò thi cử với bài “ Đau quá đòn hằn, rát hơn lửa bỏng” – Không ! Ổng phang bài: “ Trên ghế bà Đầm ngoi đít vịt. Dưới sân ông Cử ngửng đầu rồng”. Ổng giảng say sưa, bằng giọng bi ai, phẫn hận về thời Nho mạt, về danh lợi, về nhân phẩm, ổng truyền tâm tư cho đám học trò đang há hốc miệng ngồi nghe,  xả suốt 2 giờ đồng hồ. Hình như ổng đang dạy cho tụi tôi kiến thức thức để làm người, chứ không phải kiến thức để đi thi. Ổng đâu ngán cháy giáo án. Mà hồi đó làm gì có giáo án. Bài soạn của ông là xấp giấy A4 gấp đôi, chẳng bao giờ thấy ổng mở ra. Ổng chỉ mở … sổ điểm.

Đời cứ thế trôi đi… Những năm cuối thập niên 70, đầu 80, đời sống khó khăn thế nào khỏi cần kể. Tôi làm ở một trung tâm nghiên cứu ở Sàigòn. Ban ngày khoác áo blouse vào phòng lab cứ như là…viện sĩ. Tối về mượn xích lô của thằng bạn, cảo vài vòng kiếm thêm. Một buổi tối trời mưa, ế độ. Tôi táp vào quán nhậu ven đường (cái lều nhậu thì đúng hơn) gần Ngã Tư Bảy Hiền. Quán cũng ế độ, chỉ có mình ông chủ đang trầm ngâm bên ly rượu. Tôi kêu một xị, ngồi trông ra đường, nghe tiếng mưa lằng nhằng trên mái nhà, rầu thúi ruột… Chợt nghe tiếng ngâm ê a của ông chủ quán từ phía sau (Trời đất! Sao không phải là giọng của em nào đó hát bản “Ướt Mi”?). Mà lời ngâm sao nghe quen quen…, rồi tự nhiên tôi cũng cất tiếng ngâm theo:

“…Xe bồ luân dầu chưa gặp Thang,Văn.
Phù thế giáo một vài câu thanh nghị.
Cầm chính đạo để tịch tà cự bí.
Hồi cuông lan nhi chướng bách xuyên…”,

và cứ thế cho đến hết bài “Kẻ Sĩ”.

Tiếng chuông đêm mưa lại vang lên, làm nhức nhối kẻ bị mang tiếng là…gàn dở, toát mồ hôi với cái lưới “đầu rồng đít vịt”.

 

Một khoảng im lặng. Tôi quay lại, không ai bảo ai, cả hai nâng ly mời nhau. Trong sự nghiệp cụng ly của tôi, chưa bao giờ tràn ngập những “tiếng nói không lời” như lần đó. Chủ quán trạc ngoài 30, cao học Luật, công chức chế độ Sàigòn. Sau 75, đi cải tạo 4 năm, về mở “lều nhậu” tiêu sầu. Chúng tôi cà kê chuyện đời, chuyện người,…Rượu đến mềm môi. Bài thơ “Kẻ Sĩ” tưởng đã trôi vào quên lãng, bỗng thức tỉnh trong một đêm mưa, thành tiếng chuông đeo đẳng đời người.

Đất nước thời mở cửa, kinh tế thị trường nửa khép nửa hở. Làm ăn là phải thỏa hiệp, thỏa hiệp đủ thứ. Giới hạn thỏa hiệp tới đâu, tùy thuộc vào nguyên tắc sống (tôi không dám dùng chữ “nguyên tắc đạo đức”) của mỗi người. Cái giới hạn này mong manh, tự hạ thấp xuống hồi nào chẳng hay, rồi tự biện minh với bao lời  hoa mỹ, đi ngược lại là không thức thời. Kẻ Sĩ thời nay lộn ngược rồi : Thương, Công, Nông, Sĩ. Ai chẳng khoái tiền, khoái danh. Cám dỗ vô cùng! Mỗi lần như thế, tiếng chuông đêm mưa lại vang lên, làm nhức nhối kẻ bị mang tiếng là…gàn dở, toát mồ hôi với cái lưới “đầu rồng đít vịt”.

Trong Kinh thánh có chuyện kể, đứa con út đòi cha chia gia tài, rồi tìm đến phương trời xa vui chơi thỏa thích. Người cha chiều nào cũng tựa cửa đứng trông. Rồi thằng con về thật. Nó đã phung phí hết tiền, bây giờ đói rách trở về nhà cha xin chén cơm thừa. Nhưng người cha mừng rỡ, đã mặc áo mới cho nó, làm tiệc linh đình mừng con mình trở về.

Văn hào Pháp, André Gide cũng có câu chuyện “Đứa con hoàng đàng” tương tự, chỉ khác khúc cuối: Đang giữa tiệc mừng, thằng con lững thững bỏ về phòng, nhìn xa xa qua khung cửa sổ, nhớ đến cuộc chơi thâu đêm suốt sáng cùng chúng bạn. Nó đang mơ một chuyến đi khác. Trở về chỉ là chuyện bất đắc dĩ. Hồi đó, đọc đến đoạn này, tôi bật cười sảng khoái “ Phải thế mới được!”

Thưa thầy Việt văn, thằng đệ (tử) giờ đây đầu bạc chân mỏi, ngày Nhà Giáo năm nay xin hầu thầy cho đến tận cùng bữa tiệc để khoanh tay nói lời tạ lỗi, trước khi phản xạ tung hô theo đám đông: “ Biết ơn thầy cô”.

Vũ Thế Thành

Read Full Post »

Tâm tình mùa thu

Posted in Thơ ca, tagged on Tháng Mười Một 19, 2011| 23 Comments »

               

Đặng Hoàng Thám

                     Đã nghe trong gió

                      thu về

                   Heo may lành lạnh. Đường quê nắng vàng

 

                   Đồng xanh sóng lúa  mênh mang

                   Lững lờ mây trắng lang thang cuối trời

 

                   Vườn thu  thoáng tiếng em cười

                   Long lanh mắt ngọc bóng người tôi thương

 

                   Nhà em ở cuối con đường

                   Tôi yêu em với nỗi buồn dài ra

 

                   Mấy mùa hoàng cúc nở hoa

                   Em xinh đẹp chút kiêu sa hững hờ

 

                   …Tôi về rao bán trăng thơ

                   Mua em ánh mắt mộng mơ thủa nào!

                  

Read Full Post »

Đời mẹ

Posted in Thơ ca, tagged on Tháng Mười Một 18, 2011| 23 Comments »

Nguyễn Minh Quang

Từ Bình Định vượt đèo ra Huế
Con đường học tập sao dài thế!
Bảy năm đằng đẵng nhớ quê nhà
Nhớ người mẹ một đời lặng lẽ.
.
Mỗi tháng mẹ gửi năm trăm ngàn
Mồ hôi đổ xuống cánh đồng làng
Ra trường công tác cơ quan huyện
Đồng lương khiêm tốn quá khô khan!
.

Chắt chiu từng tháng được mấy đồng
Về quê thăm mẹ dáng lưng còng
Gửi tiền năm chục ngàn cho mẹ
Mẹ mừng, con lại mắt rưng rưng

.

Mẹ là tất cả, mẹ Việt Nam
Cho con hết thảy không ngày tháng
Qua những gian nan mọi nẻo đường
Sâu như biển cả rộng thênh thang !

                                          NMQ.

Read Full Post »

Tam nguyên Châu Ổ

Posted in Chuyện lạ, Văn xuôi, tagged on Tháng Mười Một 18, 2011| 131 Comments »

Ở thị trấn Châu Ổ,huyện Bình Sơn,Quảng Ngãi bạn bè hay đặt cho chàng nhạc sỹ ,nhà giáo Lê Đức Vinh biệt hiệu là Tam nguyên Châu Ổ.

Có gì giống nhau giữa Tam nguyên Yên Đổ với Tam nguyên Châu Ổ?

Lê Đức Vinh chưa đậu đến 3 kỳ,nhưng kỹ lục của LDV đáng được ghi vào guiness Việt Nam.

Nguyên do như thế này.Không hiểu chàng nhạc sỹ người Xứ Nẫu  quê vợ ở Châu Ổ có phép thuật gì mà cả 3 quý tử đều có ngày sinh là 20/11.

Cô con gái đầu Lê Thanh Thảo Nguyên sinh vào ngày 20/11/1980. Cô con gái rượu thứ hai Lê Thanh Uyên Nguyên,cũng sinh đúng ngày20/11/1988 .Đúng ba năm sau,khi đang dự liên hoan ở trường mừng 20/11 thì người nhà lại phi báo có thêm một chú nhóc nữa tên Lê Đức Khôi Nguyên ra đời. Lần này LDV  cứ nghĩ đó là chiêu của bà xã hay hờn mát muốn lôi chàng Vinh nhà ta ra khỏi cuộc nhậu sa đà.Vinh cứ  chơi líp ba ga,ai dè thằng cu út ít cũng chọn ngày 20/11/1991 mà chào với đời.

Thế mà tiện,sinh nhật cứ làm tập thể… một lèo. Nhưng cũng có cái bất tiện là nhiều người không tin cứ nghĩ LDV bịa chuyện,lấy cớ để tổ chức nhậu cho hoành tráng nhân Ngày nhà giáo Việt Nam.Nhưng sự thật là vậy,100/100.

Ai cũng muốn hỏi bí quyết.LDV cười khà khà bảo rằng cứ lấy 20/11 trừ đi 9 tháng 10 ngày là ra chuyện.

Ra chuyện là ra làm sao? Lê Đức Vinh bật mí rằng thời điểm ấy là dịp tết hoặc cận tết,cứ đi vô là chúc tết,ra là chúc xuân.Chặp chặp là mừng tuổi,hở chút chút là lì xì.Cứ theo phong tục cổ truyền mà làm tới tới thì cứ 20/11 là tay bế tay bồng.Hê,hê..

Sáu phục sát đất ông Tam nguyên Châu Ổ,phục hơn cả ông Tam nguyên Yên Đỗ.Kỹ lục này xứng đáng được xunau.org tặng cho danh hiệu XN Guiness.

Xin nói  thêm vài dòng về Lê Đức Vinh . Trên xunau.org chàng ta nỗi tiếng với biệt danh còm sĩ Vinh Rùa . Nhưng có lẽ không nhiều người biết anh dưới góc độ một người sáng tác nhạc khá nổi tiếng .Từ khúc Quy Nhơn,Cõi Riêng,….là những ca khúc đã được thu âm và phát hành rộng rãi trên thị trường âm nhạc . Mới đây nhất Vinh Rùa lại được thân hữu bầu chọn làm trưởng ban ẩm thực của xunau.org (phó ban là Mai Thanh ) chuyên trị các tiết mục nhậu nhẹt vui chơi giải trí văn thơ nhạc họa của nhóm xứ Nẫu tại Sài Gòn….hì hì oai ra phết

 

Sáu Nẫu

Read Full Post »

Người gieo hạt – Bài 27

Posted in Uncategorized, tagged on Tháng Mười Một 17, 2011| 25 Comments »

Nguyễn Thanh Hiện

Franz Kline

có nỗi khát khao nào cháy bỏng trong anh

hơn nỗi khát khao ngày em là em

như anh mong đợi

hôm nay có chuyến tàu nào rời thành phố

buổi trưa

tiếng còi hối gọi làm hanh thêm

cơn nắng đầu mùa

ai sắp lên đường vậy em?

có nỗi khát khao nào cháy bỏng trong anh

hơn nỗi khát khao ngày em là em

như anh mong đợi

tháng sáu nghe chi tiếng còi tàu hối gọi

trí nhớ anh cứ thấp thoáng một ngày 

 

giá làm được con tàu

anh sẽ đưa em về nỗi khát khao ngày em là em

như anh mong đợi. 

 

Read Full Post »

Nghề thầy không bạc bẽo

Posted in Văn xuôi, tagged on Tháng Mười Một 17, 2011| 68 Comments »

MANG VIÊN LONG

 

Năm …

Tôi có chuyện buồn nên muốn đi xa năm mười hôm cho tâm trí ổn định, bình thường; và tôi đã chọn nơi tôi dạy học trước kia để dừng chân. Ở đó, tôi có nhiều bạn văn, bạn đồng nghiệp và những người học trò cũ…

 Ngày đầu tiên, tôi quyết định đến thăm chùa P.L nơi thầy Thiện Đạo làm viện chủ, mà đã hơn hai mươi năm tôi chưa có duyên gặp lại. Dự định là chỉ lưu lại với thầy một hai hôm thôi, vì tôi còn phải về thị xã để sống với bạn bè đang chờ. Tuy vậy, cảnh chùa yên tĩnh, xinh tươi – nhất là tình cảm ưu ái của thầy, các cô chú, và quý đạo hữu trong thôn làm tôi cứ nán lại hoài. Tôi cảm thấy thật hạnh phúc khi được sống ở đây.

  Một buổi sáng, thầy có việc về họp ở tỉnh hội, tôi thả bộ lang thang khắp xóm, hướng thẳng đến khu rừng bạt ngàn phía trước ; chẳng để ý đến thời gian. Bất ngờ, một toán người – có lẽ là dân phòng, chặn tôi lại, hỏi giấy tờ, và lý do tôi đến H.T. Tôi vui vẻ cho biết, tôi đến H.T. không có lý do gì   ngoài việc ghé thăm chùa P.L và thầy Thiện Đạo. Sau một lúc “hỏi thăm” kỹ về lý do – họ mời tôi về trụ sở xã để gặp vị trưởng công an.

 Ở xã, tôi chờ khá lâu, mà người cần gặp lại đi vắng. Tôi cũng không vội vã gì, ngồi ở ngoài hiên trụ sở, hút thuốc; nhìn ngắm quang cảnh mới lạ, bình yên trước mắt; lòng cảm thấy vui vui. Khoảng gần 11giờ trưa, có hai chiếc xe con chạy vào, người du kích bảo vệ vội chạy ra mở cổng. Toàn bộ cán bộ chủ chốt đều có mặt trước thềm để đón. Tôi nghĩ bụng, có lẽ khách quý đến thăm chăng?

Bốn người trên hai chiếc xe bước xuống, đi thẳng vào hiên, trông có vẻ gấp gáp. Tôi lùi lại, định tìm ra ngồi ở một gốc cây phía sau, để tiếp tục chờ.

-Thưa thầy, sao thầy lại có mặt ở đây? Gịong một người đàn ông trạc bốn lăm tuổi lễ phép hỏi.

Tôi quay lại nhìn kỹ, cố nhớ – ngần ngại trả lời:- “ À… tôi xin lỗi, có lẽ là tôi đã quên …”

-Thầy không còn nhận ra em sao?

Tôi chợt nhận ra cái lỗi hay quên của mình, cảm thấy lúng túng, cười: – “ Có lẽ là tôi đã quên thật rồi !”

– Em là N.H.T đây mà!

Tôi niềm nở cầm lấy tay T: – T. đây à? “ T. gầy và hiền nhất lớp ” đây à? Gần ba mươi năm rồi còn gì ! Trông em khỏe hơn xưa nhiều…

 Mấy người cùng đi và cả nhân viên xã đều đứng quanh tôi, nhìn chúng tôi có vẻ lạ lẫm và thích thú. Tôi cho T. biết lý do tôi đến H.T và lý do “bị” ở đây: “Thầy đang chờ ông trưởng công an xã”. T. quay lại, nắm tay một thanh niên khoảng trên ba mươi, cười: “ Đây là thầy cũ của tôi, anh thông cảm để thầy được tự do ở lại H.T đến lúc nào muốn đi thì tùy ý nhé !”. Tiếng người thanh niên “dạ” rất nhỏ. T. chợt cầm tay tôi: “ Hay là thầy chờ em một lát, cùng về T.H với em luôn, để các bạn có dịp đến thăm… Có được không, thưa thầy ?”.

  Tại nhà riêng của T, suốt buổi chiều, những học sinh cũ của tôi đã lần lượt tìm đến. Có người tôi còn nhớ rõ họ tên, có người T. phải “giới thiệu”.

– Có phải đây là Lê Ngọc Trai không?

– Thầy nhớ đúng rồi, nhưng bây giờ là Ngọc Hùng – giám đốc công ty xây dựng cầu đường…

– Tấn Thả phải không?

– Dạ phải.

T. tiếp lời: “ Bây giờ là Tấn Thoan – phó chủ tịch xã… Còn Lê Hiền đây là phó bí thư kiêm chủ tịch; bỏ chữ “Đức” lót ở giữa…”

Có nhiều điều làm tôi ngạc nhiên, thích thú, và rất mãn nguyện vì những người học trò cũ của mình: gia đình người nào cũng ăn nên làm ra, con cái trưởng thành tốt đẹp, và nhất là vẫn giữ nguyên tình bạn học cũ gần gũi, thắm thiết như xưa.

 Hồng Mai vui vẻ hỏi tôi: – “ Thầy biết anh N.H.T làm gì chưa thầy?”

Tôi nhìn T. , cười: – “ Chưa biết !”

– Bí thư Huyện ủy đó thầy! – Mai hồn nhiên – sắp thăng chức về tỉnh rồi…

Tôi hỏi: – “Còn em ? Làm gì nào ?”

– Lũ em làm “phó thường dân” đó thầy! – Tiếng Mai và cả đám cười giòn.

  Trương Lợi và Nguyễn Viết Chánh bây giờ là hiệu trưởng và hiệu phó ngay ngôi trường đã học lúc tôi về dạy năm đầu tiên. Sen là vợ của Nghệ. Tấn Hiệu là chồng của Ngọc Hương. Hồng Mai đã làm sui hai đám…

  Suốt buổi chiều, bên bàn tiệc, chúng tôi cùng nhắc lại những kỷ niệm xưa cũ – cùng vui cười, khiến tôi quên bẵng nỗi buồn riêng; cứ ngỡ là mọi chuyện chỉ vừa mới xảy ra đây thôi. Thời gian tuy có qua nhanh, có đổi thay, mà tình người vẫn còn lại mãi mãi…

Năm…

Đứa con gái út của tôi vừa lên ba tuổi, bị một mụt “bạc đầu” mọc sau ót. Tuy có bị nóng sốt, đau nhức, nhưng nhờ thuốc kháng sinh nên cũng có phần thuyên giảm. Một hôm chạy đi chơi, bị vấp ngã,va đầu xuống nền. Lại đúng vào vị trí cái mụt nhọt. Thế là đêm ấy mụt sưng dần lên, đau nhức, kèm sốt cao. Sáng sớm hôm sau vợ chồng tôi mang cháu đến trạm xá xã.

  Từ xã lên bệnh viện huyện. Cháu lại được chuyển lên bệnh viện đa khoa tỉnh. Thời gian gần hết một buổi. Khi được đưa vào phòng cấp cứu thì cháu sốt mê man, có triệu chứng khó thở. Đúng vào giờ nghỉ trưa, nên bác sĩ trưởng phòng vắng. Chúng tôi khẩn khoản xin hai cô y tá trực cho cháu thở oxy – chờ buổi chiều.

Bình oxy được mang đến, nhưng đã gần hết rồi. Một cô sốt sắng chạy đi mượn bình oxy chưa dùng của phòng khác, trong lúc cháu đang có bọt sùi ra ở miệng. Nhờ có bình oxy kịp thời, cháu có vẻ bình yên trở lại…

– Ai đã tự tiện đi lấy bình oxy mới về đây? – Bác sĩ   Nh. hỏi có vẻ nghiêm khắc.

 Tôi tiến lại gần cô bác sĩ trưởng phòng: _ Chính tôi đã nài nỉ các cô giúp cho cháu… Bác sĩ thứ lỗi cho vậy!

 Bác sĩ Nh. cầm lấy bàn tay tái nhợt của con gái tôi, liếc nhìn qua khuôn mặt đã dần chuyển màu xanh sậm, lắc đầu. Tôi chìa hai lọ thuốc hồi sức Solu-cortef mà dì cháu đã bỏ công một buổi đi dò tìm mới mua được, khẩn thiết nói: “Xin bác sĩ cho phép chích cho cháu…”.

 Bác sĩ Nh. chậm rãi đến ngồi vào bàn làm việc, giọng lạnh lùng: – Ông có chích vào cũng vô ích!

Rồi buông thõng câu nói một cách khô cứng: “Phí phạm!”.

 Vợ tôi sụt sùi khóc: – “ Xin bác sĩ hết lòng cứu cháu, chúng tôi không ngại tốn kém !”

Nhìn gương mặt con có vẻ như đang thâm tím dần, ở khóe miệng lại sùi bọt, tôi nóng lòng giục: “Bác sĩ chích hộ gấp cho cháu!”.

– Ông hãy lên xin ý kiến của bác sĩ Phó giám đốc bệnh viện…

  Tôi cầm lọ thuốc chạy qua hai dãy nhà, lên tầng lầu, đẩy cửa phòng bác sĩ phó giám đốc: “Xin bác sĩ cho phép chích lọ thuốc để hy vọng cứu sống cháu…”.

  Bác sĩ ngước lên nhìn tôi giây lâu. Tôi chợt thấy áo bluse trắng có thêu tên “BS. Lê Kim Quang”. Tôi kêu lên: -em là Lê Kim Quang phải không?

– Thầy! – Quang đứng dậy ôm choàng lấy tôi.

Tại phòng cấp cứu, Kim Quang nói với bác sĩ Nh: “ Người nhà có yêu cầu, tôi đồng ý cho chích, cô thông cảm giúp …”. Bước lại gần con tôi đang nằm bất động, đang có triệu chứng co giật, Quang quay lại bảo cô y tá mang cho anh ống tiêm, tự tay chích thuốc cho cháu…

  Anh viết toa, nhờ y tá lên phòng dược nhận thuốc gấp. Anh dặn bác sĩ Nh: “ Cô truyền thuốc cho cháu, tôi sẽ quay lại để hội chẩn…” .

  Con tôi đã qua được hai ngày nguy kịch, đang hồi tỉnh dần. Cháu có thể uống được chút sữa. Một buổi sáng, một nhân viên bệnh viện mang đến cho tôi hai bình Serium một trắng, một vàng, nói là của bác sĩ Phó giám đốc gởi. Tôi vui mừng mang hai bình Serium đến bàn bác sĩ Nh.

– Thưa bác sĩ, nhờ bác sĩ giúp cho cháu…

– Ông muốn truyền bình nào?

– Thưa, tùy bác sĩ quyết định. Tôi có biết gì về thuốc men đâu!

– Ông nói vậy chứ không phải vậy đâu!

  Tôi im lặng, quay về chỗ ngồi. Từ ngày có Quang thường xuyên lui tới thăm cháu, Bác sĩ Nh. có vẻ không bằng lòng. Sáng nào Quang cũng đến sớm thăm cháu, góp ý với bác sĩ Nh. về cách điều trị,có khi mang theo sữa và cam cho cháu nữa. Tôi rất biết ơn Quang nhưng chưa biết phải làm gì, nói gì để Quang hiểu được. Vợ tôi giục nên đến thăm Quang với quà cáp.Tôi không làm thế. Tôi hiểu ý học trò mình, Quang nhiệt tình cứu con tôi không phải vì vậy. Có món quà nào xứng đáng dành cho những tấm chân tình cao quý như thế đâu?

  Ngày con tôi được chuyển qua phòng hồi sức để chờ ngày xuất viện, tôi quyết định nói rõ mối quan hệ giữa tôi và Quang cho bác sĩ Nh. để tránh ngộ nhận. Một sự hiểu lầm không tốt cho Quang – người học trò cũ thật chí tình, đã mang lại cho gia đình tôi niềm vui lớn, và cho riêng tôi nguồn an ủi vô tận.

– Thưa bác sĩ, tôi thay mặt gia đình hết sức cám ơn bác sĩ đã cứu sống cho con tôi…

– Ông nên tìm bác sĩ Quang mà nói…

– Bác sĩ à, Lê Kim Quang là học trò cũ của tôi, hơn 20 năm rồi, tình cờ gặp lại… Quang xưa kia rất hiền, tốt bụng, và nhất là học rất giỏi: bây giờ cũng vẫn vậy!

  Tôi im lặng giây lâu, Bác sĩ Nh. thoáng ngước lên nhìn tôi – như thể chưa nhìn thấy tôi lần nào trước đây. Tôi nói như tâm sự:

– Quang đã tự nguyện đến thăm cháu, cho thuốc, cho quà, chớ chúng tôi không hề có yêu cầu… Lúc này, tôi không thể khước từ lòng tốt của Quang; tôi mong bác sĩ thông cảm cho!

  Bác sĩ Nh. lại nhìn tôi, giọng trở nên thân mật: – “ Không có gì đâu, thưa thầy! Cháu cũng có những người thầy học cũ. Nếu có gì sơ suất, hy vọng thầy sẽ tha thứ cho cháu !”

– Xin tạm biệt và cám ơn cháu nhiều nhé!

Bác sĩ Nh. đứng dậy, tiễn tôi ra khỏi phòng.

Hai cô y tá cũng nhìn theo chúng tôi, mỉm cười.

Read Full Post »

Ừ phải rồi, mình đã hết yêu nhau

Posted in Thơ ca, tagged on Tháng Mười Một 16, 2011| 126 Comments »

Rêu

.

xin cám ơn người cho em biết hoài mong
đêm nức nở tàn, đêm mòn mỏi đợi
tình thoáng chốc đến đi lần qua vội
và cuối cùng em nhận lấy hư hao
.
ừ phải rồi mình vĩnh viễn mất nhau
lặng lẽ chiều nay.. em khóc hờn lặng lẽ

có nỗi buồn tạt vào hư không rất nhẹ
cúi nhặt tìm ký ức lấm lem..
.
thôi.. cám ơn người em phải cố mà quên
dẫu biết rằng cố quên là điều không dễ
có nỗi buồn tạt vào hư không rất nhẹ
hạnh phúc giờ xa lắm một tầm tay..
.
gọi tên người trong một chớm heo may
mây trời thì thong dong mà lòng thì không chút nắng
lòng se thắt và nhớ người nhiều lắm
mới đây thôi, bất chợt ngỡ như vừa..
.
xin cám ơn người những tháng năm xưa
cái nắm tay thình lình anh kéo em ngồi sát lại
cho mắt nhắm cho môi kề dấu ái
mình yêu nhau như chưa thể bao giờ..
.
xin cám ơn người cho em lúc vu vơ..
trang thơ viết có cơn mơ nhòa nhạt
người vẫn đó nhưng người giờ đổi khác
và chúng mình hai đứa hết thương nhau.

Read Full Post »

Săn cá niên

Posted in Âm nhạc, Xứ Nẫu, Người Nẫu, tagged , , , on Tháng Mười Một 16, 2011| 8 Comments »

Món cá niên, ăn chung với rau dớn, lá lộc vừng vốn dĩ rất dân dã ở vùng rừng núi Bình Định đã trở thành món đặc sản ưa chuộng nơi phố thị. Giá cá niên vì thế cũng tăng vọt, có thời điểm lên đến 300 ngàn đồng/kg. Vì cái lợi trước mắt, không ít người đã dùng lưới, xung điện, thậm chí là thuốc nổ để đánh bắt…

Anh Đinh Văn Tuấn đang câu cá niên ở thác Đá Ghe, xã An Hưng.
Cá quý đầu nguồn
Được giới sành ăn ở An Lão giới thiệu, chúng tôi tìm đến nhà ông Nguyễn Bổng, người được mệnh danh là “vua cá niên” thường trú ở thị trấn An Lão.
Trong tiết trời se lạnh, ông Bổng trầm ngâm bên tách trà: “Chỉ còn đúng một tháng nữa là đến mùa cá niên. Loại cá này có nhiều từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Trước đây, vào thời điểm này, tôi đã chuẩn bị đồ đạc để vào mùa khai thác nhưng giờ bỏ nghề rồi. Vả lại, cá niên giờ còn nhiều đâu để mà câu…”.
Cũng theo ông Bổng thì cá niên ở An Lão có nhiều nhất ở 2 khúc sông có tục danh là Cò Bay và Cổng Sâu – Cây Tràm vì ở đó có nhiều hốc đá, nước lại sâu nên những người thả lưới không thể đánh bắt được.
Câu cá niên thì việc chuẩn bị mồi câu rất quan trọng. Vào thời điểm tháng 11 đến tháng chạp, câu cá niên có thể dùng mồi là trùn đỏ (loại trùn chỉ). Nhưng khi bước vào tháng giêng đến tháng 2 (âm lịch) cá niên chỉ ăn duy nhất mồi bọ đá (thường nằm dưới những tảng đá dọc theo sông Vố). Từ tháng 3 đến tháng 4, cá niên lại thích ăn mồi sâu xanh (một loại côn trùng nhỏ như que tăm, thường có ở dưới các tảng đá hoặc gốc cây rù rì).
Ông Bổng cho biết: “Tôi câu cá niên được nhiều bởi tôi rất hiểu đặc tính của loài cá này. Cùng một khúc sông nhưng tôi câu thì có cá còn người khác thì không. Kinh nghiệm cho thấy vùng nước nào khi quan sát thấy cá niên thường chao mình trắng bụng lên ăn mồi thì chắc chắn buông câu sẽ có cá”.
Câu cá niên là cả một nghệ thuật và đòi hỏi sự kiên trì. Do loài cá này chỉ tập trung ở những vùng thác nước nên khi buông cần người câu phải kéo cần qua lại để cá thấy mồi, đồng thời cảm nhận được cá đã ăn mồi hay chưa. Khi cá đã ăn mồi nếu nôn nóng giật cần thì coi như hỏng.
Mép của cá niên vừa mỏng lại mềm nên khi giật cần mạnh tay sẽ rách mép và cá sẽ rơi lại xuống nước. Vì thế khi cá cắn câu, người câu phải để cho cá tự kéo lưỡi câu bơi vài phút, khi cá đuối sức thì mới nhẹ nhàng giật cần lên.
Bắt cá niên ngoài việc dùng cần câu, người H’re còn dùng “súng”. Súng bắn cá niên được làm khá đơn giản gồm: một thanh gỗ, trên đầu có buộc một giàn thun, mũi tên thường được làm từ tăm xe đạp hoặc kẽm gai.
Người đi săn cá niên dùng kính lặn phía dưới những thác nước và khi phát hiện cá niên thì chỉ việc “lảy cò” để giàn thun kéo mũi tên lao về phía trước và ghim vào thân cá. Ông Bổng kể: “Cá niên dạn lắm, mình lặn xuống mà nó cứ bơi lượn lờ, tới lui trước mặt mình nên rất dễ bắn”.

Các món ăn được làm từ cá niên.
Cá niên thưa dần
Không chỉ có ở An Lão, cá niên còn có ở Vĩnh Thạnh, Vân Canh và những vùng rừng núi Quảng Ngãi, Quảng Nam. Tuy nhiên, theo giới sành ẩm thực thì cá niên ở An Lão là ngon nhất. Ngay cả ở An Lão thì cá niên sông Vố cũng được đánh giá là ngon hơn cá niên ở sông Nước Đinh.
Thông thường cá niên được đem nướng, ăn chung với muối ớt và rau dớn hoặc dầm nát vào nước mắm ngon pha tỏi ớt. Người sành điệu thích nhậu cá niên nướng bóp chung với rau dớn, lá lộc vừng non cùng tợp rượu Bàu Đá. Cá niên có vị béo rất riêng và đặc biệt là vị đắng ngon ngót từ mật và ruột cá.
Cá niên có nét hao hao giống cá diếc, trên lưng cá niên có sọc đỏ. Cá niên chỉ sống vùng nước chảy xiết ở các thác nước. Ngay cả khi đẻ trứng, cá niên cũng đẻ giữa dòng, trứng bám vào đá đến lúc nở ra. Cá niên thường ăn các loại tảo, côn trùng bám vào đá.Khi chúng tôi hỏi ông Bổng rằng tại sao cá niên có giá như thế mà ông lại bỏ nghề câu? Ông Bổng cười buồn: “Tôi bỏ nghề không phải vì già yếu, cũng chẳng phải vì hết cần tiền mà vì cá niên bây giờ không còn nhiều. Ngày trước, mỗi lần xách cần đi câu tôi có thể kiếm được 3-4kg cá, nhà ăn không hết phải đem phơi khô để dành ăn dần.
Bây giờ câu cả ngày giỏi lắm chỉ được vài con. Vì giá cá niên hiện nay quá cao nên người ta không từ kiểu khai thác nào, từ thả lưới, xung điện thậm chí đánh cả thuốc nổ. Cá lớn chưa kịp sinh sôi, cá con chưa kịp lớn đã bị bắt sạch rồi”.
Theo chân anh Đinh Văn Tuấn, tôi làm chuyến câu cá niên ở An Hưng và được “mục sở thị” sự kiên trì của việc câu loại cá được ví von là “cá đại gia” ở vùng đại ngàn An Lão này. Công đoạn đi tìm mồi câu đã khó, việc quan sát để tìm địa điểm có cá niên để buông câu lại càng cực hơn. Anh Tuấn cho biết: “Hôm nay rảnh rỗi tôi đi câu với hy vọng kiếm vài con cá về gia đình ăn, mấy ngày trước tôi cũng đi câu cả ngày mà chẳng có con nào, cá niên ở An Lão bây giờ gần hết rồi…”.
Chúng tôi vào quán ăn T.M do ông M.M làm chủ và được chủ quán mở thùng đá cho chúng tôi xem, cá niên được ướp khá nhiều. Mỗi kg được bỏ trong một hộp xốp để đáp ứng nhu cầu của thực khách tại quán và cả đưa đi các tỉnh khác. Tôi hỏi: “Quán thường có cá niên không?”, ông M.M đáp: “Lúc nào cũng có, nguồn cá ở quán này chủ yếu là do những người thả lưới và xung điện cung cấp”.
Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng ở An Lão đã tìm cách ngăn chặn vấn nạn dùng lưới điện để “chích” cá và cả dùng thuốc nổ để đánh bắt. Nhưng những người chuyên đi chích cá bằng xung điện vẫn không từ bỏ công việc mà chuyển sang hoạt động vào ban đêm. Rõ ràng giữa rừng núi bao la, cơ quan chức năng khó mà phát hiện, ngăn chặn được hết vấn nạn này. Vì thế, hàng ngày cá niên vẫn bị khai thác một cách không thương tiếc nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường.
Ông Nguyễn Bổng cho hay: “Ngày xưa chúng tôi câu cá thì chỉ câu được các loại cá lớn. Những con cá nhỏ vẫn tiếp tục lớn lên và sinh sôi, nảy nở. Bây giờ người ta dùng đến xung điện, thuốc nổ thì gần như là diệt tận gốc. Cá lớn không sống nổi đã đành, cá nhỏ cũng tiêu luôn”.

Cá niên đóng hộp để chuyển đi địa phương khác.
Tôi thử gõ cụm từ “cá niên” trên khung tìm kiếm của google đã cho ra khoảng 31,9 triệu kết quả tìm kiếm liên quan đến cá niên. Chừng ấy thôi cũng đủ thấy món ngon cá niên-rau dớn được “phủ sóng” đến mức độ nào và đi kèm với nó là nhu cầu tiêu thụ của thị trường.
Hôm tôi đi công tác An Lão để tìm hiểu về cá niên, anh bạn thân dặn dò: Nghe nói món cá niên ở An Lão ngon và đặc biệt lắm, mày đi lên đó nhớ kiếm một ít về nhậu chơi nhé. Lời dặn của người bạn và những chú cá niên bé tẹo nằm la liệt trong những hộp xốp ở quán ăn T.M dồn tôi vào thế lựa chọn.
Xót xa cho một loại cá sắp đi vào dĩ vãng, tôi đã quyết định không mua. Đã đến lúc các cơ quan chức năng ở An Lão phải mạnh tay hơn nữa trong việc ngăn chặn khai thác cá niên kiểu hủy diệt này. Đừng để mai này những người già phải nói với đời sau rằng: Hồi ấy, An Lão mình nhiều cá niên lắm!
Theo CÔNG TÂM (Bình Định Online)

Read Full Post »

« Newer Posts - Older Posts »