Đỗ Hồng Ngọc
Nhiều người biết đến ông như một nhà báo, Nguiễn Ngu Í, một “cí jả kông chuiên ngiệb” (ký giả không chuyên nghiệp, theo danh thiếp của ông) như ông tự nhận với loạt bài phỏng vấn văn nghệ sĩ rất tài hoa trên tạp chí Bách Khoa; nhiều người biết đến ông như một nhà giáo dạy văn, dạy sử ở nhiều trường tư thục Sài Gòn, nhưng ông, trước hết là một nhà thơ, một người làm thơ đặc biệt hơn bất cứ một người làm thơ nào khác: thơ điên. Thơ ông là cuộc đời riêng ông. Có khi là một tiếng thét uất hận, có khi là một tiếng lòng thổn thức, có khi là nỗi hờn căm, khi khác lại là những tiếng hát dịu dàng âu yếm thiết tha tùy lúc bài thơ được viết giữa các cơn điên hay trong cơn điên, giữa những ngày tháng nằm vùi trong Bệnh viện tâm thần Chợ Quán hay Dưỡng trí viện Biên Hòa.
Cũng viết về trăng, nhưng là Trăng của ông, năm 19 tuổi, một đêm trong nhà thương điên Chợ Quán:
Ta sẽ đánh đầu ta
Vào mặt Trăng bơ sữa
Thì Trăng ơi, em sẽ ngã ngữa tan tành.
Rồi ta nuốt
Mảnh của Trăng vào ruột
Rồi tống ra
Khỏi cơ thể ta mà…
(Van Trăng, 1940)
Ông viết về cái màu trắng, màu của Bệnh viện vẫn luôn ám ảnh ông:
Nhưng mà lạ quá, ôi là lạ
Ngó phía nào đây Trắng cũng theo
Trắng phủ vây tôi, tôi sợ quá
Làm sao trốn Trắng, hỡi người ôi!
(Trắng, 1940)
Hết Chợ Quán tới Biên Hòa, hết vào rồi lại ra, giữa các đợt lên cơn như vậy, ông sống như một người mộng du, đi trên mặt đất mà như đi trên tường cao, trên mái ngói, nghiêng nghiêng, lảo đảo, lênh khênh, lãng đãng… Ông thân thiết với với tất cả các bác sĩ, nhân viên của Bệnh viện tâm thần, của Dưỡng trí viện:
Cũng tưởng một đi không trở lại
Nào ngờ duyên nợ lại dằng dai
Bỗng nhiên sực tỉnh nằm trong “khám”
Khám của lòng ai, ai của ai…
(Bài thơ tái ngộ Dưỡng trí viện, 1966)
Vâng, ông là một người điên, một người điên thứ thiệt, không phải là người giả điên của buổi nhiễu nhương thường thấy, nên ngay trong thời gian nằm ở Dưỡng trí viện Biên Hòa, ông đã cùng những người đồng bệnh ra một tập thơ có tên là “Thơ điên thứ thiệt” (1970), trong đó có Bùi Giáng cùng nhiều “bạn điên” khác của ông. Một tập thơ rất độc đáo, lạ lùng.
Trong một bài thơ ông viết:
Ta đi lang thang
Ta nói tàng tàng
Ta cười nghinh ngang
Ta chửi đàng hoàng
…
(Bài thơ tự giết, 1966)
”Chửi đàng hoàng” quả không phải là chuyện dễ, nhưng với ông thì ông làm được. Nhưng chửi ai? ”Chửi cả và thiên hạ, trong đó có mình”, đó là cái tựa của một bài thơ khác của ông.
Nhưng tại sao điên? Dĩ nhiên là có một số tế bào thần kinh nào đó bị rối loạn, bị xáo trộn, nhưng điều đó không quan trọng, điều quan trọng là cái lòng ông, cái chí ông, cái tình ông đối với cõi đời, với con người, với quê hương và đất nước, với gia đình, bè bạn, anh em… Cái tình đó vĩ đại quá, bao la quá, nên không nhốt được trong những sợi dây thần kinh chật hẹp bình thường của một kiếp người.
Chẳng hạn, có lúc tỉnh táo, ông viết:
Kiếp sau xin cứ làm người
Còn bao nhiêu việc trên đời, còn bao…
(Kiếp sau, 1947)
Ông làm câu đối cho cha mình, ông Giáo Hoàn, người đã tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục:
Mắt mở, đã thấy xiềng nô lệ
Hồn đi, còn mơ gió tự do
(Thầy, 1953)
Rồi khi ông dạy sử, ông viết:
Ba trăm quyển sử to dày
Cũng không sánh được một ngày tự do
(Học và hành, 1955)
Ông viết cho mẹ, có lẽ đây là bài thơ viết về mẹ cảm động nhất ở một người con điên:
Má ơi, con má điên rồi
Má còn trông đứng đợi ngồi mà chi
(Má, 1950)
Năm 1960, trong chuyến về quê cải táng mộ cho song thân, đến Nước Nhỉ, khi nằm nghỉ dưới những tán cây dứa đầy gai nhọn, bên cạnh đống gạch đổ vụn, ông viết một bài thơ nhớ về những người bạn thuở thiếu thời của mình ở quê hương ”Núi Cú Hòn Bà”:
Nằm đây mà ngó lên trời
Lá cây dứa đã mấy đời đong đưa
Nằm đây mà nhớ mơ hồ
Những xanh tóc ấy bây giờ về đâu?
…
Đó là lúc ông đã vào tuổi bốn mươi. Rồi khi đến Ngãnh Tam Tân, nơi quê ngoại của ông, nơi ông đặt sẵn ngôi mộ cho chính mình, ông cảm khái nhìn ra biển xanh, núi biếc, với những hàng dương vi vút gió:
Em có đến… mà không anh đón tiếp
Cát mịn này sẽ mơn trớn gót chân em
Em có đến mà anh không đứng đợi
Biển khơi này sẽ thỏ thẻ chuyện đời anh
Phải rồi, cái quê hương nhỏ bé đó của ông, quê hương Núi Cú Hòn Bà (nay là Lagi- Hàm Tân), nơi mà từ thuở đôi mươi ông đã mang những lý tưởng độc lập tự do về gieo mầm ánh sáng, ông đã không bao giờ quên, mà những người thân yêu ở nơi chốn heo hút đó cũng đã không bao giờ quên ông.
Có một bài thơ khác của ông mà nhiều người cùng quê không mấy ai không nhớ:
Nhè nhẹ sương bông ôm núi lịm
Êm đềm cây cỏ đắm trong mơ
Tiếng chuông đâu bỗng run lòng đá
Ngó xuống trần ai, thấy: mịt mờ
(Từ chùa Núi Cú nhìn xuống Hòn Bà, 1964)
Thơ của ông có thể người ta thích, có thể người ta không thích, nhưng đọc thơ ông bao giờ cũng có một cảm giác rờn rợn. Ông làm thơ rất nhanh, thơ như tự túa ra, ứa ra, nhiều bài sần sùi đọc cứ nghe ấm ách nhưng có những bài mượt như nhung. Đọc thơ ông mà hiểu ông thì thấy thương, thương một con người có chí, có lòng mà không sao đạt được những ước nguyện. Rồi thôi, rồi thành tro bụi như hai câu thơ viết sẵn cho đời mình:
Bao nhiêu chí trẻ rồi tro bụi
Một thoáng tình xa cũng ngậm ngùi
Ông và tôi có tình ruột rà, mẹ tôi và ông là hai chị em con cô cậu ruột. Có lần ông nói hồi tôi mới sinh, ông đã đưa võng và đọc thơ cho tôi nghe! Có lẽ vì vậy mà khi lớn lên, được sống gần gũi ông, tôi luôn được ông sẻ chia những bài thơ, bài văn ông mới viết cùng biết bao chuyện tâm tình không thể ngỏ cùng ai. Nhiều bài thơ ông chép vội trên mảnh giấy gói đồ, phong bì, bao thuốc lá… Nhiều đêm ông lên cơn, đến đập cửa nhà tôi lúc hai ba giờ sáng, đọc thơ cho tôi nghe rồi chửi ”cả và thiên hạ”. Sau đó ông tắm táp, ăn uống chút gì đó rồi khệ nệ ôm một chồng sách ra đi. Trời can cũng không nổi! Hỏi đi đâu, ông nói không biết. Rồi có hôm nghe ông nằm giữa xa lộ Biên Hòa cho xe Mỹ cán, họ bắt ông chở thẳng vào Dưỡng trí viện, hôm khác lại nghe ông bắt đom đóm bọc trong khăn tay làm đèn đi giữa giờ giới nghiêm trong rừng cao su, cũng lại bị bắt đưa vào bệnh viện. Có lần tôi đến thăm ông trong Dưỡng trí viện, thấy ông ngủ say như chết, đưa mấy ngón chân giao chỉ to bè ra ngoáy xoắn vào nhau như tìm hơi ấm, tôi vẽ ngay một bữa ký họa, ông thích lắm nhưng đã làm mất tiêu. Có lần tôi đưa ông vào bệnh viện Chợ Quán, người ta sốc điện cho ông, ông giựt đùng đùng như con cá nằm trên thớt. Sau đó ông bất tỉnh, xụi lơ, tay chân quặt quẹo sùi bọt mép… Rồi khi tỉnh dậy, ông lại làm những bài thơ quái dị, nhiều bài rất hay.
Đọc thơ ông mà thương cho một kiếp người tài hoa, bất đắc chí.
Đỗ Hồng Ngọc
Xứ Nẫu 
“Nằm đây mà ngó lên trời
Lá cây dứa đã mấy đời đong đưa
Nằm đây mà nhớ mơ hồ
Những xanh tóc ấy bây giờ về đâu ?”
(Núi Cú Hòn Bà_ Nguiễn Ngu Í)
Cái “nhớ mơ hồ” đong đưa trên tóc xanh đến …tận tuổi thơ ! Rồi “bâng khuâng” cho tóc trắng… tự hỏi lòng “cái nhớ” sẽ về đâu ? Rất hay !
Cảm ơn Bác sĩ ĐHN về bài viết “Thơ điên Ngu Í” đọc rất cảm động ! Đọng cả “cái tình”sâu lắng !
Một bài viết hay và cảm động về một người viết văn khá bí ẩn ở miền Nam trước 75
Người thì điên nhưng sao thơ hay quá
Thưa anh Đỗ Hồng Ngọc, tôi chỉ được đọc thơ Nguiễn ngu Í chứ không được biết người. Nhưng với tôi thì điên mà không biết mình điên còn đở đau, chứ điên mà biết rõ mình điên thì cái đau lớn biết chừng nào:
“Má ơi, con má điên rồi
Má còn trông đứng đợi ngồi mà chi…”
Đọc thơ ông ngày trước tôi chỉ thấy sự khác lạ, chính cái khác lạ đó làm nên sự độc đáo và hay, thấy cái tình của ông chất chứa trong câu chữ chứ nào có thấy điên đâu! Rất cám ơn anh ĐHN đã cho biết thêm về ông và cũng rất mong được đọc thêm nhiều tác phẩm của ông nữa. Kính anh.
Nhờ bài viết của bác sĩ DHN mà chúng ta có cơ hội biết thêm được một nhân vật đặc biệt của văn học VN . Xin cảm ơn
Rất cảm động. Thì ra người điên trong dưỡng trí viện vẫn là những con người ,vẫn có những khoảng sáng lấp lánh tài hoa
Thơ điên Ngu Í thì tuyệt,nhưng cách viết chữ của ông thì hơi không bình thường
Cảm ơn Kiều. Nhưng ông có cái lý riêng của ông. Thí dụ ta viết GA, GU., GÔ… nhưng phải viết GHE, GHÊ… Ông bảo “Vô lý!” đã GA, GU thì phải GE, GÊ chứ! Cũng vậy: NGA, NGU, NGO… nhưng NGHE, NGHÊ, ông không chịu.
Một bài viết cảm động và chân thực về một nhà văn nhiều cá tính
Đa tạ. Đa tạ tất cả những tấm lòng quý mến của các bạn dành cho ông cậu tôi, một người điên thứ thiệt. Các bạn có thể đọc thêm trong http://www.dohongngoc.com bài “Cậu tôi, ông Ngu Í Nguyễn Hữu Ngư” để rõ hơn về ông. Sau những năm tháng nằm bệnh viện tâm thần, dưỡng trí viện rất nhiều lần, ông đã mất năm 1979, thọ 58 tuổi, để lại một sự nghiệp trước tác cũng khá là “đồ sộ”, trong đó có loạt bài phỏng vấn nổi tiếng các văn thi sĩ, họa sĩ, nhạc sĩ trên báo Bách Khoa những năm 60, chỉ mới in được một cuốn là “Sống và viết với…” (Ngei xanh, 1972), còn lại “Sống và vẽ với…” và “Sống và đàn với…”.
Vợ ông, bà Nguyễn Thị Thoại Dung, sinh năm 1926, dân Quảng Ngãi (kẹo mạch nha Thiên Thai. xunau chắc quen nhiều?) kể chuyện ông làm bài thơ kiếm vợ treo trước nhà bà như sau:
Ta là người lữ khách không xu
Từ trong bụng mẹ thành thằng ngu
Chí ngốc lỡ làng tan mộng trắng
Ai người thục nữ dám nâng….?
Không biết bây giờ có ai… làm thơ điên như vậy để kiếm vợ nữa không nhỉ?
Thân mến,
Đỗ Hồng Ngọc.
Cảm ơn anh Đỗ Hồng Ngọc, nhờ bài viết của anh mà mình biết thêm nhiều hơn về một con người tài hoa và tâm huyết trong giới ký giả ở miền Nam trước đây. Điên mà như Ngui ễn Ngu Í thì khối người Tỉnh ngày nay không bằng!
Posted by 222.254.181.184 via http://webwarper.net, created by AlgART: http://algart.net/
This is added while posting a message to avoid misusing the service
Một bài viết hay giúp biết thêm tài năng và số phận một con người. Cảm ơn Bs Đổ Hồng Ngọc
đọc về những gì … dưng thèm được điên cái điên như Ngu Í quá bác sĩ Hồng Ngọc ơi…!
Biết thêm một số phận thơ, một con người thơ…Cám ơn tác giả.
Chào Bác Đỗ Hồng Ngọc,
Tôi biết “chú Ngư” từ những năm 60 của thế kỷ trước (1965?) khi làm lon-ton ở tuần báo Hòa Đồng. Ông là cộng tác viên nhưng là người thân của chủ báo. Chàng thanh niên 18 tuổi (là tôi) mới từ Bình Định vô, còn chập chững ở đất Sài gòn, lại được tiếp xúc với những nhân vật đặc biệt như chú Ngư, giống như được gặp cao thủ, dị nhân trong truyện kiếm hiệp. Tôi nghe người ta nói ổng điên mà chưa từng thấy thấy ổng lên cơn điên thế nào, ngược lại thấy ổng hiền, nhu mỳ, thông tuệ, dễ gần. Tôi cũng nghe ổng làm chính trị nhưng ít khi đọc bài viết hay nghe ổng nói về chính trị. Thật khác xa với những chính khách sa-lông mà tôi từng biết.
Nay được bác Ngọc điểm thơ của ổng, tôi thấy thơ của ổng cũng dễ thương, dễ gần như người. Điên như vậy có lẽ không uổng.
Khi nào giỗ chú, nhờ bác Ngọc thắp dum nén hương nhé.
Cảm ơn bạn. Chắc chắn rồi Thuận Nghĩa ơi! Ông Nguiễn Ngu Í mất ngày 18.2.1979 tại nhà riêng ở Xóm Bàu Sen (Nguyễn Trãi, quận 5, tp.HCM). Trong Di chúc, ông mơ “…nằm trên một chiếc xuồng con có đục sẵn mà nhét nút lại, rồi nhờ người đem bỏ ra ngoài khơi Thái Bình Dương, nhìn trời nhìn nước cho đã rồi gỡ nút, nước vô lần đầy xuồng, mình chết trong lòng nước, và cá sẽ rỉa lấy thân mình, Ngư sẽ nuôi lấy cá và sống tiếp trong cá vậy!” (Ngu Í Nguyễn Hữu Ngư qua ký ức người thân, tr 144)
Cảm ơn anh Đỗ Hồng Ngọc đã có bài viết rất hay về Nguiễn Ngu Í, một nhà thơ tôi đã nghe nói đến thời mới vào trung học và cũng đã may mắn có lần được trông thấy ở Biên Hòa khi cùng người cô họ vào đấy thăm chú họ tôi (cậu ruột của điêu khắc gia Nguyễn Mai Chửng), chú tôi đọc và giảng thơ Charles Baudelaire (bằng tiếng Pháp), còn Ngu Í lẩm nhẩm những vần thơ của mình rồi cả hai nhìn nhau cười sảng khoái.
Có thể nào anh Ngọc sưu tập những bài thơ của ông, những giai thoại về Ngu Í và xuất bản để hậu thế biết đến tài hoa của một người “điên” không anh?
Ý của bạn rất hay. Gia đình có làm một tập “Ngu Í Nguyễn Hữu Ngư qua ký ức người thân” (1996), chưa in.
Núi Cú Hòn Bà cũng sản sinh nhiều con người tài hoa.
Những câu thơ hay quá , chắc chắn đó là những lúc ” người điên ” tỉnh táo nhất .
Bài viết của BS Đỗ Hồng Ngọc đọc mà nghe thương cảm cho số kiếp một người tài hoa .
Đã gọi là “Thơ Điên” thì tâm trạng của ngừ làm Thơ trong một lúc nào đó bị lên cơn “khùng khùng”, lúc đó sáng tác mới hay, chớ tỉnh táo làm Thơ sao hay được hữ nàng Thơ Ú Diên ời…!
Bịnh điên ảnh hưởng đáng kể đến tâm trạng , cách suy nghĩ và giao tiếp của người đó đối với thế giới chung quanh . Nhất là không kiểm soát được hành động , lời nói …của mình .Vậy mà thơ của Ngu Í vẫn là những câu thơ rất ý nghĩa , rất thực …YD nghĩ : đó là những suy tưởng được ghi lại trong lúc tỉnh táo . hi hi …
YD cũng bị …trầm cảm thui .hihi …chưa …điên NO à !
“YD cũng bị …trầm cảm thui .hihi …chưa …điên NO à !”
________________________________________
Dzẫy thì…
You_đã đến như người không ảo giác
Ai_điên cuồng trên ngọn lửa vô tư
Khi tình You, nhân ái vốn mịt mù…
Không nhầm lẫn, Ai_muốn làm thú dữ!..hehe
kakaka….AI quên hết vui buồn nơi trần thế
Chỉ còn Dzu trong tâm trí …hồn nhiên
Trái tim yêu bỗng dưng thật thánh thiện
Tỉnh hay …điên …điên …tỉnh …vẫn khóc cười …kakaka
hehe …dziết mấy câu thơ dzẫy anh Nobita đọc đừng bày mà …xúc động rùi tưởng thiệt là nguy hiểm à !hehe
Ôi..! giấc mơ….bóng ma hay thần nữ
Bay về đây từ núi hận điệp trùng
Phải you không? Tim Ai_đang thao túng
Ai_muốn cào, cấu xé giữa tim you..!
( Thơ điên đó, đừng có la nghen Dzu )
Còm với efreeproxysite.tk nó chạy mất tiu rầu ! giờ còm dzí hotspot đây anh No !
Hihi ..Anh No …điên rùi , làm thơ đòi cấu xé my heart dzẫy là …điên nặng đó nhen !
Dziết lại nè :
Dzu có cắn vỡ trăng thành trăm mảnh
Có ôm tình hư ảo trải làm chăn
Có van xin cây cội một chỗ nằm
AI vẫn thấy Dzu còn …tỉnh táo lắm !!!hehehe
“Cắn vỡ trăng”?
mẻ răng. Nị à.
Ưhm…
E hèm…
Dzụ gì đây ? Dzụ gì mà cào, cấu, cắn, xé… đây ? Thít…điên à ?
Chào anh Tú Gà d0e5p giai ! hì hì ..
đẹp giai đó , gõ mà nhảy số lung tung !
Có một người điên thật tỉnh
Đi ta bà trong thế giới đảo điên
Nụ cười hiền
Vần thơ say
Cười suốt ba nghìn thế giới
Mây trắng trên đầu làm mũ đội
Đất mẹ hiền làm tấm phản ngã lưng
Người điên ấy
Đi suốt dọc dài quê hương
Núi Cú Hòn Bà
Nhè nhẹ sương bông ôm núi lịm
Người thơ ấy tỉnh hay say
Điên hay tỉnh ?
Chỉ gió chiều La Gi
Thỏ thẻ chuyện cùng anh
Mây cứ trôi
Và mây cứ trôi
Cảm ơn Nguyễn Văn Hinh. Mây cứ trôi và mây cứ trôi. “Bạch vân thiên tải không du du”…(T.H)
Năm 1990, về Lagi, mình có viết một bài thơ để nhớ ông, xin chép tặng bạn:
Đêm trên biển Lagi
Sóng cuốn từng luồng trăng lại trăng
Đêm, Hòn Bà dỗ giấc ai nồng
Phẳng lì bãi cát buồn hiu ngóng
Cao vút hàng dương quạnh quẽ trông
Đá cũ mòn rêu hoài Đá Ngảnh
Nguồn xưa cạn nước vẫn Nguồn Chung
Về đâu mái tóc xanh ngày ấy
Câu hỏi ngàn năm có chạnh lòng?
(Đỗ Hồng Ngọc, Lagi 1990)
Viết về người điên Ngu Í phải viết bằng cả một tấm lòng thương cảm và đồng cảm như vậy thì mới làm cho người đọc hiểu và yêu mến một thi sĩ điên nhưng có những vần thơ tỉnh tỉnh say say thấm đẩm tình người
Đa tạ Gềnh Ráng.
Chữ tài liền với chữ tai một vần…
Những câu thơ “điên” thật tài hoa và đáng ngưỡng mộ !
Má ơi, con má điên rồi
Má còn trông đứng đợi ngồi mà chi
_______
Đọc câu thơ muốn chảy nước mắt.
Bài thơ còn dài, và rất cảm động, của một người con điên gởi cho mẹ.
Người thì điên nhưng sao thơ Ngu Í lại tỉnh quá vậy anh Ngọc ?
Đọc thơ ông ,anh Ngọc ơi,tôi .. cũng ngậm ngùi thương cho một kiếp người tài hoa, bất đắc chí. …
Cảm ơn Đình Thậm. Mong có dịp nào sẽ đưa thêm một ít bài thơ nữa của ông để cùng chia sẻ với bạn bè.