Huỳnh Như Phương
Chiều 29 Tết, từ Quảng Ngãi, Trần Nhã Thuỵ nhắn tin cho tôi: “Năm nay thầy ăn Tết ở đâu? Em đưa vợ con về thăm quê. Cuối năm thời tiết đẹp lắm”.
Tôi đang ngồi một mình trong quán cà-phê ven đường sắt ở Phú Nhuận đây, Thuỵ à. Hai mươi lăm năm rồi tôi chưa một lần ăn Tết ở quê mình.
Tôi đang ngồi một mình trong quán cà-phê ven đường sắt ở Phú Nhuận đây, Thuỵ à. Hai mươi lăm năm rồi tôi chưa một lần ăn Tết ở quê mình.
|
|
Chuyến tàu cuối năm đầy ắp người và hành lý vừa chạy qua. Những hành khách chờ đợi suốt mấy ngày ở ga Hoà Hưng cuối cùng cũng tìm được chỗ ngồi trong toa. Nếu còn trẻ, dù không có vé, chắc tôi cũng xách ba lô nhảy tàu để về được đến nhà trước giờ giao thừa, kịp tắm một nồi nước lá sả tẩy trần đón năm mới.
Nhưng mà bây giờ thì tôi đang chôn chân nơi xa xôi này và mường tượng cảnh quê những ngày cuối năm qua tin nhắn của Thuỵ. Từ xưa đến giờ, cái Tết vẫn được chờ đợi nhất ở nông thôn chứ không phải ở thành phố. Dù người nhà quê ăn Tết chẳng tốn kém là bao, ngày Tết vẫn là thời gian đền bù cho những vất vả và lam lũ cả năm. Ở quê đồng tiền kiếm được rất khó, nên bà con mình thường để đến gần Tết mới móc hầu bao mua sắm. Tấm áo mới mua có khi mãi đến chiều 30 mới giặt sạch lớp hồ, và lòng người nôn nao chờ phơi khô để thay chiếc áo bạc màu năm cũ. Con đường từ nhà Thuỵ dẫn xuống chợ Đồng Cát, vòng vào phía cầu Vĩnh Phú gần nhà tôi, sáng nay chắc đông người và xe, trẻ con tíu tít theo sau quang gánh của các bà các chị. Ngày nhỏ tôi vẫn thường ra chợ, nơi mẹ tôi có một quầy hàng tạp hoá. Sau nhiều năm xa quê, tôi trở về, chợ không thay đổi mấy, vẫn tanh nồng mùi cá tươi, vẫn chen chúc và lầy bùn dưới mưa. Nhưng điều đó lại làm thoả mãn ký ức có phần ích kỷ của tôi.
Hồi xưa, cứ đến rạng sáng 30, xóm tôi lại ồn ã tiếng người ta mổ heo làm cỗ Tết. Những bạn hàng xóm của tôi, nhà đứa nào nuôi được con heo lớn để mổ thịt, thì đắc chí lắm. Lúc đó gia đình tôi khó khăn, lại ít người, nên chỉ có thể đến nhà quen chia lại một xâu thịt, đủ để bà tôi làm nhân gói bánh chưng và món cúng ngày Tết. Chắc Thuỵ đã đọc truyện ngắn Cái bong bóng lợn của Phan Văn Tạo? Đứa bé trong truyện đó ao ước đến sáng 30 được bác nhiêu Cầu giúi cho cái bong bóng lợn, rồi lấy cái xe điếu của bố thổi lên thành quả banh hay bịt lon sữa bò làm ống nghe điện thoại, và cảm nhận nỗi sung sướng vô bờ trong tình thương yêu của gia đình. Tôi là đứa cháu duy nhất sống với ngoại, tình thương không thiếu, nhưng vẫn ghen thầm với bạn bè về nỗi nhà mình không bao giờ mổ heo để có được một cái bong bóng làm đồ chơi.
Có một năm gần Tết, dưới cây rơm ẩm mục sau nhà tôi bỗng dưng mọc đầy nấm, dì Bảy tôi hái hết đợt này thì nấm mọc ra đợt khác, sáng nào cũng bán được bộn tiền, ai cũng bảo đó là điềm may. Bà tôi nuôi được con heo đến ngày xuất chuồng, tôi mừng thầm, chắc năm nay nhà có tiền tiêu Tết, bà không phải bán heo mà mổ thịt, để nhà tôi không bị thua sút với xóm giềng. Nhưng năm đó dì Mười tôi vừa đi lấy chồng, mẹ tôi ở trong tù đến Tết vẫn không được thả ra, sáng 30 mà nhà tôi vắng vẻ đìu hiu giữa khung cảnh rộn ràng của cả xóm.
Làm lơ tiếng pháo chuột lẹt đẹt của mấy đứa bạn muốn nhắn nhe rủ đi chơi, tôi giúp bà ngoại lau chùi bàn thờ, cắm hoa và chưng trái cây cúng tổ tiên. Bà tôi thắp hương khấn vái thật lâu, tôi đoán chừng bà đang mời linh hồn ông tôi mà thân xác gửi ở tận miền Bắc xa xôi về ăn Tết với gia đình và nguyện cầu cho ngày hoà bình mau tới gần, để các con bà từ bốn phương trời được quay về đoàn tụ dưới mái nhà này. Khi hương tàn, tôi bước ra khu vườn nở đầy hoa vạn thọ, thì mưa xuân đã lắc rắc trên đầu.
Năm nay tiết lập xuân bắt đầu vào ngày 28 tháng chạp, ngoài mình trời đã mưa xuân chưa, hả Thuỵ? Dưới mưa xuân, cảnh và người đều tươi nhuận lại. Thuỵ hãy đi giùm tôi vô thôn 5, đến ngã tư đường xuống Quýt Lâm, ăn một tô bún bò thật nóng và thật cay trong cái quán ven đường đó. Thuỵ sẽ nhìn thấy ngôi trường tiểu học của tôi, giờ đã khuất sau những dãy nhà mới xây. Không chừng Thuỵ sẽ gặp một tốp học trò đi chúc Tết thầy. Thuỵ sẽ sống lại tuổi thơ mình cùng đám trẻ con vui cười ấy.
Chúng ta còn một món nợ lớn với quê nhà. Thuỵ có để ý là hoà bình đã hơn 30 năm mà ở thị trấn huyện lỵ của mình vẫn chưa có một thư viện đàng hoàng, thậm chí không tìm đâu ra một hiệu sách có bán sách văn học. Học trò bây giờ chẳng khác chúng mình ngày xưa, muốn tìm sách đọc phải đi ra thành phố. Tôi đang nóng lòng chờ cuốn sách của Cao Chư viết về Mộ Đức được xuất bản; và tôi cũng rất mong đọc một tác phẩm mới của Thuỵ với những chất liệu từ mảnh đất đã nuôi nấng chúng mình từ thuở ấu thơ mà lòng mình luôn chịu ơn sâu nặng.
Xứ Nẫu 