Năm tháng nào đã đi qua trong cuộc đời của mỗi con người cũng bằng nhau với từng ấy phút giây quay tròn trên mặt kim đồng hồ…Nhưng với một người đa sầu, đa cảm…
Một tâm hồn luôn quắt quay với nỗi nhớ về những ngày tháng cũ…
Thì như là mới xảy ra hôm qua, đó là những điều báo trước cho ta biết “Đó là tuổi già” đang gõ cửa nhà mình rồi đó,
Từ lúc mà ta bỗng dưng đối diện với “Cuộc sống và sự chết”, từ lúc mà ta biết cần phải dọn dẹp cho mình một con đường đi thanh thản đến cõi bình yên của tâm hồn…
Tất cả những chuyện xưa xa lơ xa lắc bỗng hồn nhiên trở về và bỗng dưng ta muốn nhìn lại những nơi chốn cũ, dấu tích xưa.
Thực vậy, những kỷ niệm thật xa xưa, từ những ngày bé dại hay những ngày mới lớn của tuổi trăng tròn hay hơn một chút nữa…Luôn hiện ra trong tâm trí tôi như mới xảy ra hôm qua, hôm kia hay tháng trước, năm trước…
Nhưng thực tế cũng đã hơn bốn , năm thập kỷ đã qua trong cuộc đời.
Từ sau lần dịch bệnh của thế kỷ…Gia đình tôi và các con tôi đều bị nhiễm căn bệnh thế kỷ và tất cả đều qua khỏi nạn tai…
Những nỗi kinh hoàng khi những người hàng xóm nhiễm bệnh như gia đình tôi và đã lặng lẽ ra đi không thốt cùng nhau lời chia biệt…
Họ là những người láng giềng, những người khách hàng thân quen của tôi…
Họ mãi mãi ra đi không trở lại nhà, một mình lạnh lẽo trong những lò thiêu xa vắng….
.
Hồi ức đớn đau , thống hối. và tôi đã dọn mình, làm tất cả những gì cần làm cho một kẻ “sắp đi xa”…
.Sau một tuần lễ năm trên giường bệnh,… bình yên trở về nhà tôi bỗng muốn trở về nơi chốn cũ, thành phố cũ đã nuôi nấng tôi qua bao năm tuổi thơ, nhìn thấy tôi lớn lên và giã biệt tôi khi tôi đành đoạn ra đi…
Tôi trở lại thăm Qui nhơn khi xác thân còn nguyên vẹn và hứa sẽ trở về nằm bên quê hương khi nhắm mắt xuôi tay.
Và tôi đã trở về với quê tôi, gặp lại những người thân , những bạn bè, những con đường, những góc phố, những cát biển, những thông xanh…
.Tất cả những dấu yêu xưa mà tưởng chừng như tôi sẽ không bao giờ gặp lại, tôi đã nói lời cám ơn tất cả, cám ơn chỗ ngồi bây giờ vẫn còn nguyên vẹn cho tôi ngồi viết lại những hồi ức này trong hạnh phúc và niềm thương cùng hai tiếng “tạ ơn”.
****
Cuộc sống đã đi qua với từng ấy những vui buồn, hối hả , những bương ba khổ hận, những bất chợt bâng quơ…
vẫn luôn sống lại trong tâm trí tôi vào những lúc trà dư tửu hậu, và sau những cơn đau thể xác thập tử nhất sanh, hôm nay bên ly cà phê nóng một mình trong chút không gian trầm mặc và tĩnh lặng của riêng tôi, nó gần gũi và giàn trãi trong tâm trí như một khúc phim quay chậm…
Triệu chứng của tuổi già đang hiện hữu vì rằng :” người già hay lui về quá khứ”và có đối diện với phút từ ly mới biết quí phút giây hội ngộ.
Ở đó…
Trở về thành phố cũ đã một thời ghi dấu chân tôi.nơi đã in bao kỷ niệm tôi.
Quy nhơn của tôi đó: Thành phố mà tôi lớn lên với cát khô, gió biển, thành phố có bãi biển chạy dài bao bọc xung quanh, ở đó biển và cát đã nhìn thấy tôi lớn lên qua bao mùa Xuân- Hạ -Thu -Đông,
Thành phố đã cho tôi những ngày đầu tiên biết buồn khi mùa thu đến, thành phố đã có trong tôi những xao động buổi yêu đầu, những mối tình học trò, những mắt liếc môi cười của một thời con gái.Ở đó có ngôi trường Trinh Vương đã nhận mặt ra tôi từ lúc tôi bước chân vào trường trung học và ở đó đã cho tôi nhiều bạn bè dấu yêu xinh đẹp và bây giờ các bạn bè tôi cũng đã là những người con gái tài ba bay xa khắp bầu trời sánh vai cùng nhân loại.
Ở đó tôi đã từng có những lần nhận thư tình của các chàng trao thư hò hẹn, những lần đón đưa với nỗi thập thò ngượng nghịu làm duyên, và những vụng dại đầu đời thật ngây thơ vô tội.,
Thương yêu lắm, tôi đã nén cơn đau xác thân để trở về nhìn lại.
Những con đường ngày xưa đếm bước
Những ngã đến trường…in dấu chân theo
Gốc phượng cũ ngày xưa …ai lẽo đẽo
Vẫn dài tay khi bóng ngã hoàng hôn.
Thương thương lắm những con đường ngày xưa mình đã đi qua, thương biết bao con phố ngắn ngày xưa mình sánh bước, vẫn thập thò sợ bạn bè nhìn thấy mình đi bên nhau, và mong mỏi cho ngày mau qua cho cánh phượng hồng mau biến mất cho ngày khai trường rộn rã những ngày vui, cho ngày tháng ươm hồng trang sách mới và cho những chiều anh nối bước theo ai dưới vành nón che nghiêng cho dù bóng nắng chiều không còn lung linh trên tóc xỏa.
Thương thương lắm những gốc thông già rung rinh trước gió, những chiếc lá thông khô rơi rụng dưới gốc phủ đầy tay hai đứa , cho chúng mình biết rằng trời đã sang thu,
Mùa thu cho mình những mộng mơ lớn dần khi gió thu se se hơi gió thoáng lạnh vai em, cho bàn tay anh phủ vai ve vuốt và cầu mong cho vai anh đủ che chắn cuộc đời em, cho những mơ ước ngày sau tròn chung một lối…
.
Những con đường ngày xưa diệu vợi
Dáng cũ tình xưa…dấu tích còn
Kỷ niệm một thời, lạc bước hoang
Nay trở lại…. Chỉ hoàng hôn soi bóng ngã
.
Bây giờ một mình em trở lại với Qui nhơn.
Hàng cây ủ rũ …hoài năm tháng
Ướt đẫn sương thu …phố thay tên
Đã qua bao mùa lá rụng, bao năm tháng chất chồng , những mùa gió chướng đã đi qua, những thăng trầm của cuộc đời đã chia lìa đôi ngã,
Rồi cuộc tình ngắn ngủi của tuổi học trò… mấy khi tròn ước nguyện sau những mùa thi, mình đã cách xa nhau, chia xa và ly biệt vẫn là đề tài kết thúc những cuộc tình đầu của buổi đầu tiên, mỗi người mỗi ngã, những chuyến đò ngang làm chia cách mộng lứa đôi…để suốt đời vẫn nhớ về nhau như một bông hoa đẹp của một cành phượng vĩ còn sót lại trên trang lưu bút cũ.
Vẫn nhớ lắm ngày xưa…bên sách vở
Áo dài bay trắng cả lối đi về
Chẳng duyên nhau , câu chuyện của tình quê.
Bao bến nước đục trong…chia đôi ngã
Câu chuyện vẫn có từ ngàn xưa cho đến ngày nay : “Phận gái mười
hai bến nước, trong nhờ đục chịu”
Làm thân con gái ở vào thời đại của ngày xưa…mọi quyết định là do mẹ cha định liệu, những bến trong bến đục cũng chỉ do “số phận “, bến trong hay bến đục là chuyện của ngày sau, những chuyến đò ngang đến sớm hay trễ tràng cũng do ở phần số của mỗi con người…
Lòng muốn lắm mà không làm sao thay đổi , sự chia xa của cuộc tình và những cuộc đời cách biệt, chỉ còn lại trong nhau niềm thương nỗi nhớ khi bóng ngã chiều tà.
Khi người xưa trở về chốn cũ thì thuyền đã tách bến sông xưa, người cũ chỉ biết thẫn thờ đứng nhìn hàng cây năm cũ mà than thầm cho duyên tình đã mất, người con gái ấy đã xuống đò tách bến sông xưa.
Nhớ nhung quay quắt dáng xưa
Hàng cây đứng đợi người xưa trở về
Sang ngang …bỏ lại ước thề
Hàng cây năm cũ vẫn chờ gió đưa
Những hàng cây ngày xưa còn xanh lá,
chứng kiến cho cuộc tình đầu đầy mộng mơ…
Bây giờ đã qua bao mùa thay lá, sự luân lưu của đất trời đã làm thay đổi những cảnh vật của những tháng năm xưa…nhưng những ngọn gió heo may thổi tung vạt áo trắng bay và chao xô bờ tóc xanh năm cũ với bàn tay vuốt nhẹ bờ vai ngày nào…
Bây giờ ngày trở lại…
Vẫn bờ cây ngày cũ,
vẫn chút gió heo may chao nghiêng bờ tóc rối đã điểm màu pha sương, cuộc đời mỗi người là một lối rẽ với trách nhiệm nặng mang và hai cuộc sống khác biệt nghìn trùng.’
Cuộc đời hai lối rẽ
Chiếc lá trôi ngàn Phương
Biết bao giờ đứng lại
Nghoảnh lại bất chợt nhau
Bàng hoàng …con mắt ướt
Xót xa …thì ra nhau.
Bây giờ gặp lại mà còn nhận ra nhau, cũng như còn nhận ra những con đường xưa cũ trong trí nhớ mù mờ của một tâm hồn già nua , gối mỏi…
Hạnh phúc đến bất chợt rồi lại bỗng bay xa…tất cả cũng chỉ là hoài niệm.
Bỗng chút gió thu về se lạnh , nhớ làm sao ngọn gió thu xưa se se bờ vai cũ, nhớ quắt quay bàn tay ấm áp ngày nào …nhưng chỉ là ngọn gió thu xưa trở về trong buổi chiều nay…
Chân bước hụt mà không bàn tay choàng vai che ấm lạnh….
kỷ niệm còn …đủ để ấm lòng và thõa chút niềm riêng.
Những ngày cuối tháng 12 luôn là thời gian tất bật và rộn rã nhất trong năm..
.Đường phố được tô điểm bằng hai màu xanh đỏ, màu xanh của lá thông và màu đỏ thắm của những chiếc nơ đỏ màu ấm áp, những cửa hiệu chớp nháy đèn xanh đỏ, màu vàng vương giả và màu xanh dịu của sự luyến thương…Mùa Đông đang hiện diện khắp nơi …Tôi co ro trong giá rét , lạnh giá của tiết đông và nỗi lạnh tự tâm can của một người già xa xứ…
Tiếng nhạc réo rắt chập chùng phát ra từ các cửa hiệu làm nức lòng người đi mua sắm, những món quà được gói kín, trang trọng và xinh xắn bên những cây thông xanh tỏa hương thơm của lá, đã được chưng bày trong phòng khách của tất cả mọi gia đình, không khí ấm áp thiêng liêng của mùa đoàn tụ. Tôi cũng đã làm tất cả những công việc chuẩn bị cho mùa Giáng Sinh từ sau ngày lễ Thanksgiving như mọi năm.
Buổi sáng thứ bảy , một mình bên ly cà phê nóng, một chút hương thơm cho ấm lòng, phả hơi ấm cho quên chuyện bận bịu của năm ngày mệt nhoài bên công việc, khoát thêm mình tấm áo tôi bước ra vườn sau, những chiếc lá khô rơi vãi trên sân cỏ úa , cuống quít nhau vội vã cuốn xô của những cơn gió sang mùa, những chiếc lá vàng lá đỏ rơi rụng từ những ngày qua bây giờ đã biến thành màu nâu sẫm…
Tội nghiệp thay cho những chiếc lá khô, người ta thường tiếc thương cho những cánh hoa tàn….
Nhưng sao trong tôi vẫn muôn đời thương cho xác lá…có lẽ vì những chiếc lá xanh hiện hữu quanh tôi mỗi ngày nhiều hơn những bông hoa, tôi yêu màu xanh của đất trời, màu của biển, màu của gợi nhớ quê nhà và màu lá xanh của quê hương tôi, của nơi tôi đang sống, tuy màu lá xanh của quê tôi không tươi màu đậm nét như màu lá hoa ở nơi này, nhưng trong tâm tư tôi vẫn nhớ như in những sắc màu nơi quê cũ khi mỗi lần nhìn màu sắc ở đây, tôi lại nhủ lòng” màu sắc của quê mình vẫn đẹp hơn…”
Nhớ quắt quay thành phố Quy nhơn của những ngày tháng cũ xa mờ nhưng không phai trong tâm tư của người xa xứ.Những ngày bình yên của tuổi thanh xuân xa mờ bên căn nhà nhỏ thân thương ngày cũ…Thời gian qua nhanh quá…
Thiếu nữ mười bảy ngày nào…nay đã là lão bà “ngoài thất thập”…
Trở vào nhà …âm thanh của bài hát nào thật xa vắng…
Anh mong chờ mùa Thu
Tà áo xanh nào về trong giấc mơ
Màu áo xanh là màu anh trót yêu
người mơ không đến bao giờ…
( Thu Quyến rũ >>>của Đoàn Chuẩn và Từ Linh)
Với bao tà áo xanh-đây mùa Thu
Hoa lá tàn-hàng cây đứng hững hờ
Lá vàng từng cánh-rơi từng cánh
Rơi xuống âm thầm trên đất xưa…
(Gởi gió cho mây ngàn>>>ĐC và TL.)
Em còn nhớ – anh nói rằng
Khi nào em đến với anh
Xin đừng quên chiếc áo xanh
Em ơi, có ai ngờ đâu rằng :….
( Tà áo xanh>>>Đ C và TL.)
Những bài hát xưa cũ một thời tôi yêu thích và nghe mãi trong bao tháng năm mà chưa chán ,gợi nhớ về những ngày tháng cũ thành phố xưa….
Thành phố Quy nhơn của hơn năm thập niên đã xa mờ…từ lúc mới chập chững yêu mê những âm thanh trầm ấm và tìm mua những bài hát in trên những bìa nhạc của các nhạc sĩ thời bấy giờ cho đến khi tìm mua những tape nhạc cho vào chiếc máy cũ xì nhai đi nhai lại…cho đến khi có dịp được vào quán cà phê nghe những âm thanh ấm áp trong những máy móc được lựa chọn kỹ càng hơn, và bây giờ nghe trên youTube…hay tình cờ nghe bất chợt từ một ngõ nghách nào trong cuộc đời, vẫn thấy hay và đắm đuối
Lặng thầm nuốt trọn vào tâm tư những giai điệu mượt mà, những lời thơ ngọt ngào trau chuốt…ôi những âm thanh và tiếng ca lời hát của ca sĩ Hà Thanh sao mà ấm áp trong lòng người quá đỗi.
Tôi nhắm mắt mơ về những ngày qua…Phải chăng là tâm trạng của tuổi già luôn hồi ức về những kỷ niệm xưa cùng những hồi ức xa mờ trong dĩ vãng….
Ngoài khung cửa kiếng bây giờ đang phay pháy những bông Tuyết đầu mùa đang thả những bông tuyết dài mỏng manh xuống cây cỏ, phủ che những chiếc lá vàng nâu đang nằm chờ tuyết pha cho màu áo mới, tuy lạnh lẽo nhưng thật quyến rũ diệu kỳ..
.Màu nâu của lá khô được phủ che bắng màu trắng bạch , loang loáng những sợi dài sợi vắn của tuyết rơi đều…cảnh đẹp như trong mơ..
.Ôi mùa đông và những sợi tuyết rơi như tơ vương tràn lối mộng…
Ngày mai sẽ là một ngày hội ngộ của gia đình tôi: các con cháu tôi sẽ tụ họp về ngôi nhà của Mẹ, mang nhiều quà Giáng sinh được gói ghém trang trọng , phần cho mẹ , cho các cháu và cho nhau…
Bên nhau ăn bữa cơm gia đình đoàn tụ và cùng nhau mở những phần quà bên tiếng reo hòa mừng vui của lũ trẻ…
Chúng tôi sẽ chụp những bức ảnh thân thương với những bộ quần áo đẹp nhất của mùa Giáng sinh…Ôi ngày mai sẽ là ngày vui nhất của gia đình tôi…và từng năm vẫn lập lại như in mà tôi vẫn chưa thấy chán…Ôi mùa Giáng sinh và những mong đợi trong lòng mọi người.
Tôi được phân công về giảng dạy tại trường phổ thông trung học Đống Đa Qui nhơn ở miệt khu 6, ngôi trường nằm bên trong con đường Nguyễn Thái học , ngày trước mỗi khi có dịp vào đây là chỉ ăn phở Công Binh hay đến chơi nhà vài đứa bạn ở miệt khu 6 và điểm đến cuối cùng vẫn là quán phở ấy ….
Buổi sáng thức dậy sớm cầm coi lại quyết định của Ty giáo dục, chọn cho mình chiếc áo nào thích hợp khi lần đầu tiên đến nhận công tác đây…Nếu như trước năm 75, nếu là cái mốc thời gian tính từ trước ngày 30 tháng tư năm 75 thì dễ rồi…
.
Tôi chỉ cần chọn cái áo dài nào đẹp nhất mà tôi thích, trang điểm kỹ càng, ngắm vuốt sao cho coi được mắt là xong…
Nhưng bây giờ đây mọi cái đều thay da đổi thịt, thành phố Qui nhơn sau ngày chính quyền cách mạng về tiếp quản, mọi cái đều mới mẻ, mọi người len lén nhìn nhau để mà sống sao cho phải ./???
Sống sao đây ??mặc dù gia đình tôi cũng thuộc loại ” có lý lịch rõ ràng”, vì thế chị em tôi mới được bổ nhiệm trước và có chỗ tốt trong thành phố, sau khi đã dự khóa đào tạo ngắn ngày của Ty giáo dục qua mấy lần chọn lại cái sơ yếu lý lịch của mỗi người và do chính tận tay cha tôi đem nộp cho hai chị em tôi.
Không biết họ sắp xếp làm sao mà tôi được vào lớp 2A Tự Nhiên , được học tại trường Trinh Vương, ngôi trường cũ mà tôi đã từng ngồi ở đó suốt hơn 10 năm, (lớp trưởng là bạn Trần Quang ảnh)
.
Lớp đào tạo ngắn ngày của chúng tôi gồm 50 giáo sinh đều đã có Tú tài 2, đã và đang theo học ở các trường sư phạm của chế độ cũ, hay đã theo học các nơi khác với một hai chứng chỉ đại học… chúng tôi gặp nhau ở đây để ổn định lại cuộc sống và ai cũng mong có việc làm ổn định vì chưa ai biết cuộc sống sẽ đi về đâu và tương lai mỗi người sẽ sao đây ???
Lúc ấy cha tôi đã trở về gặp lại vợ con sau hơn 21 năm xa cách…trong mừng vui của cả gia đình và bà con họ hàng và nhất là của Mẹ tôi, cha tôi xuất hiện như một cứu tinh cho mọi người trong họ tộc nhà tôi, vì trong cuộc đổi đời ấy …chưa ai biết là cuộc sống sẽ ra sao ? phải làm gì cho đúng với cách mạng và lập trường tư tưởng mỗi người phải xác định và sao cho đúng sai .
Khi trở về miền Nam, cha tôi đã không thông báo cho mấy mẹ con tôi biết ngày giờ nào người sẽ về..chỉ biết qua một người cùng làng thông báo là cha tôi vẫn còn sống và sẽ trở về gặp lại gia đình tôi một ngày gần đây….
Chúng tôi nhận biết qua Mẹ tôi nỗi vui mừng hiện ra trong ánh mắt và trong câu chuyện mỗi đêm người hay nhắc nhớ …và gia đình tôi hoan hỉ đón người cha mà bấy lâu tôi vẽ ra trong trí nhớ mù mờ và qua lời tả lại của Mẹ..
.Cha tôi đó :” một con người bằng da bằng thịt, hiền hòa, nói năng có nghĩa, có tình.”
Mẹ tôi đã tần tảo sớm hôm nuôi cho người ba đứa con thơ, ngày người rời cảng Qui nhơn theo đoàn người Tập kết ra Bắc,
Mẹ tôi dắt hai đứa bé gái ra đưa tiễn , một đứa lên năm và một đứa lên ba đó là tôi và một bào thai ba tháng tuổi …bây giờ ba đứa bé đã là những thiếu nữ đang tuổi thanh xuân…,và tôi đã có hai con.
Chiếc xe đạp Phượng Hoàng, món quà và cũng là gia tài duy nhất mà cha tôi mang về cùng với ba cây bút máy hiệu Kim Tinh, cha tôi đã trao tặng ba chị em tôi và một bản lý lịch tốt ở thời gian đó.
.Vì thế chị em tôi mới được chọn vào lớp đào tạo nhanh nhất và được phân bổ cho khắp các huyện lị của tỉnh Nghĩa Bình ngày ấy…
Thời gian này gia đình tôi như một ngày hội lớn, những bà con xa gần tìm về thăm hỏi, những bạn bè từ miền Bắc về nam, những xóm giềng đến chào hỏi và hỏi về những cách phải làm sao cho phù hợp với xã hội mới bây giờ .cả về cách sống và cả về ăn mặc…cùng những lặng thầm khép kín, lắm lét nhìn nhau.
***
Cuối cùng tôi cũng quyết định là chọn cho mình chiếc áo dài màu tím than còn lại trong tủ áo của tôi.
Đúng bảy giờ sáng, tôi leo lên chiếc xe đạp Phượng hoàng của cha tôi , mấy lần suýt ngã vì sự vướng víu của hai tà áo dài và chưa quen với chiếc xe hơi cao, cha tôi tình nguyện ở nhà coi dùm đứa con gái mới bốn tháng tuổi của tôi để tôi đi nhận nhiệm sở mới .
Ngôi trường Trung học Đống đa là điểm đến, hai dãy lớp học gồm 10 phòng học và một dãy ngang 4 phòng nằm trên khu đất cao, cái cảm giác phập phồng y như ngày đầu tiên tôi đến trường trung học, nhưng còn hồi hộp hơn vì chút nữa đây tôi phải đối diện với con người có thẩm quyền và đại diện cho cách mạng mà tôi sẽ gặp và làm việc mỗi ngày, tôi nhìn xuống thân mình lần nữa với tà áo dài ngày cũ mà thấp thoáng trong hành lang của mấy dãy lớp học không thấy ai giống như tôi cả .
Tôi biết trong số những người đang đứng lớp phần lớn cũng là những người mà tôi quen biết cũ và cũng có một số ít từ miền Bắc, hay từ các vùng khác chuyển về công tác ở đây, họ thoáng nhìn tôi từ đầu đến chân , hơi ngại ngùng rồi vội vàng quay gót, mấy chị đàn bà áo ngắn , quần đen ,chân mang dép nhựa xanh đỏ, kể cả mấy chị giáo viên miền nam mà tôi hơi quen mặt cũng phục sức như vậy .
Một vài thầy giáo mà tôi nhìn rất quen, cũng đã lớn lên cùng thời với tôi, nhưng sao hôm nay nhìn họ cũng giống hệt những người cán bộ nơi rừng sâu mới về…áo sơ mi cháo lòng, quần kaki không thẳng nếp, đặc biệt nhất là ai cũng có đôi dép râu, loại dép chế từ các lốp xe nhà binh có quai hậu, màu đen và vững chãi trên chân của mỗi người …lúc ấy những cái lốp xe cũ vứt đi bỗng chốc trở thành xa xỉ là cái “Mốt: của các ông ngày ấy. ra đường là phải có dép râu, có thêm cái nón cối thì lại càng cao cấp hơn trong xã hội lúc bấy giờ .
Tôi ngồi chờ ở văn phòng, sau khi xong tiết dạy, các thầy cô về văn phòng ngồi uống nước và tán chuyện với nhau , ai cũng chỉ liếc nhìn tôi và không ai dám mở lời vì có lẽ nhìn dáng vẻ bề ngoài “không giống ai ” của tôi lúc bấy giờ, tôi đoán có lẽ ai trong họ cũng đang nghĩ rằng : thời buổi này mà còn mặc áo dài…giáo viên mà không biết thức thời…Sự ghẻ lạnh và xa cách từ trong ánh mắt, tôi chỉ biết nén lòng chờ và cũng không có ý định về thay áo ngắn vì tôi cũng có cái dù phải che được cái cán …
Một ngưới đàn ông ngoài 40, mặt lưỡi cày, hai má hơi bành ra khi mỗi lần ngưng câu chuyện, giọng Nghệ Tĩnh rất khó nghe , tên ông là Kấn Hịch, Tên phát âm nghe như của một người dân tộc, Sau này khi ở đây lâu ,chúng tôi đều nhận thấy ông là một người rất tốt, và nhóm giáo viên miền Nam cũng “không bị đì” như một số các trường khác mà tôi được biết qua lời kể lại của các bạn khác..ngay từ đầu tôi cũng nhận thấy ở ông sự thông cảm và không nghe ông bảo tôi phải thay đổi y phục khi dến trường trong thời gian tới…
Sau khi rà soát lại thời gian biểu của trường , ông bảo tôi sẽ phụ trách môn Anh văn cho 4 lớp 6 và hai lớp 8 đang không có người phụ trách, được đào tạo ra dạy Khoa học tự nhiên, nay về trường được cho dạy ngoại ngữ, nhưng tôi không dám xin xỏ gì thêm chỉ lo chép thời khóa biểu và chào từ giã ra về để chuẩn bị ngày mai lên lớp .
Ngày đầu tiên tôi lên bục giảng cũng rất là cảm động , những đứa học trò nhỏ rất dễ thương, chúng cũng nhìn tôi với tà áo dài không giống ai ngày ấy , nhưng thảy đều thích thú và ngưỡng mộ, một đám con gái chạy đến chỗ tôi ngồi lúc ra chơi : tụi em thích cô mặc áo dài khi đứng lớp, mấy bà cô Bắc kỳ , cứ chỏng mông vào tụi em, kỳ quá …Ôi những thiên thần bé nhỏ của một đời tôi. Sao mà dễ thương quá.
Hàng ngày tôi tự tìm hiểu và tự soạn cho mình một giáo án riêng cho mình, những chữ nghĩa mà tôi đã có được… bây giờ tôi đem trang trải cho đám học trò nhỏ, các em đa số là con của những nhà lao động trong miệt khu 6 , đời sống mọi người ai cũng khó nghèo, hàng tháng giáo viên như chúng tôi ngày ấy tất cả đều hưởng mức lương chung là 39 đồng và 6 hào bạc Bắc với 18 cân gạo có pha độn năm sáu cân mì sợi, mỗi đầu tháng có người phụ trách về công đoàn lo việc mua bán và phân chia hợp lý , chúng tôi chỉ đem theo cái bao cát để lãnh nhận số gạo và những nhu yếu phẩm như lon sữa, vài lạng đường, vài cây kim , ống chỉ, và năm lạng thịt heo, còn những nhu yếu phẫm khác như vải vóc, mùng mền thì công đoàn sẽ phân theo công trạng và chức vụ..
Trong số giáo viên trong trường chỉ có thầy Thuận , thầy Hoa,thầy Long, cô Phương , chị Ân và chị Thanh Hương là đồng trang lứa với tôi, Chúng tôi phải sử dụng lại những quần áo cũ còn lại của ngày cũ làm sao chúng tôi có cái để che thân và trước mặt các học trò nhỏ tôi không muốn chúng nhìn chúng tôi với một hình ảnh không đẹp về người thầy của chúng
Tôi được xếp cùng tổ với nhau của mấy người dạy anh Văn, thầy Thuận dạy nhạc, thầy Hoa dạy thể thao, Cô Hương ( vợ thầy Minh râu, cô Ân, người Huế, Thầy tăng Thành Long và tôi cùng một tổ,) chia nhau dạy cho 16 lớp học sinh trong thời gian ấy.
Vào những ngày họp hội đồng của ngày thứ năm trong tuần, sau khi phân công cho các em làm lao động , toàn bộ giáo viên họp chung để kiểm điểm nhau về cách sống, cách dạy của nhau …cũng bị các chị em phê bình góp ý và nhắc nhở phải thay đổi cách ăn mặc sao cho phù hợp với thời đại bây giờ , nhưng cũng không ai bảo thẳng tôi là không được mặc áo dài , vì thế tôi vẫn điềm nhiên lên bục giảng vời tà áo dài và chỉ mấy chị em trong tổ tôi mà thôi .cuộc đời tôi thực thụ bình yên với những tháng ngày đầu đời “ĐỨNG LỚP”
***
.Thỉnh thoảng chị em tôi có hỏi cha tôi về cuộc sống này rồi sẽ ra sao đây???, lần nào người cũng giải thích rõ ràng và nói y chang những lời mà khi họp ở trường hay học bổ túc chính trị cácvị lãnh đạo vẫn nhắn nhở cho mọi người đến thuộc lòng:
” Các đồng chí phải vững tâm giữ vững lập trường và ý chí cách mạng triệt để, chỉ cần chờ đợi , sau khi kế hoạch năm năm lần thứ nhất,”
” Sau Đại hội Đảng, tất cả mọi người trong xã hội sẽ hưởng tiêu chuẩn bằng nhau …mỗi sáng ai cũng được ăn bánh mì, sữa thì cứ cách một cột đèn sẽ có đặt một thùng, uống tự do…v. v…và v.v…”
Cha tôi cũng nói đúng y những câu nói đó nên chúng tôi cũng an tâm, lúc đó vì ăn uống thiếu thốn nên tôi bị mất sữa sớm, mỗi ngày phải cho con uống nước cháo, nhưng tôi cũng thầm nói với hai con nhỏ
_ Các con ơi, ráng chờ năm năm nữa thôi…lúc đó con biết đi , biết chạy rồi , hai chị em con sẽ tự đến mấy cột đèn lấy sữa uống và lấy bánh mì ăn , trước khi đi học, mẹ không còn phải lo nữa rồi …
Những ngày trên bục giảng là những ngày cơ cực, những che dấu nhau, bươi móc nhau về mặt lập trường tư tưởng chưa đả thông, kiểm điểm và kiểm thảo, những rình rập khôn nguôi, đưa những tấm gương sáng cho đám trẻ thơ soi hoài mà chưa rạng.
Thường sau khi các em lao động vào ngày thứ năm, nhà trường chia sân chơi ra từng phần cho các lớp để trồng mì cải thiện đời sống cho cô trò, tôi thường cùng các em đạp xe ra Ghềnh ráng, vào các rẫy để kiếm hom mì, những cây mì đã đào lấy hết củ, các em chặt lấy thân mì ra thành khúc cỡ hai gang tay , cắm xuống đất và cây mì sẽ có nhiều lá xanh rì cả sân trường, nhưng sân chơi của các em thì không còn nữa, màu xanh của lá mì cũng làm xanh mát tầm nhìn của cô trò tôi một chặng tháng năm dài…
Nhưng khi thu hoạch thì chỉ toàn là thân cứng chứ không có củ vì đất lẫn đá , vì bỡi chúng tôi chưa có kinh nghiệm về trồng trọt nên lần nào cũng thất bại, khi báo cáo lãnh đạo và công đoàn, tổ chúng tôi phải ghi thêm mấy con số không ở đàng sau đơn vị số lượng thu hoạch được và được biết lãnh đạo cũng ghi thêm vài con số nữa khi gởi về ty hay về bộ …
Số lượng cây mì xanh mướt quê hương tôi, nhưng tôi cũng không thích nó lắm vì nó có mặt trong từng bữa cơm ghé độn với toàn mì là mì .
Bấy giờ tôi lại làm lại công việc ngày xưa mẹ tôi đã làm với chị em tôi ngày trước:
Cơm ghé độn mẹ nhường con phần trắng
Bát cơm tươi chờ đợi đến bao giờ? ? ?
Những lần đưa học trò lớp tôi chủ nhiệm, cô trò tôi ra Ghềnh ráng ngồi ngắm biển ,
Ngồi trên những cục đá tròn hình trứng, gió biển thổi bốn bề, đó là thời gian mà chúng tôi yêu thích nhất, kể cho nhau nghe những cuộc sống của từng em, gia dình các em tất cả đều cơ cực học trò tôi nghèo quá,:tội nghiệp đến mủi lòng.
Sau khi đi học về các em cũng thường phụ giúp cha mẹ công việc gia đình, đi mót củi ở chân núi, giữ em nhỏ, thậm chí có em còn đi bán cà rem …
Khuôn mặt em nào cũng ốm yếu xanh xao, những đôi mắt trẻ thơ luôn lận bận những cơm không đủ no, áo quần không lành lặn…và cuộc sống không mấy lúc được bình an vì những lệnh tập trung lao động cho vùng “kinh tế mới”
Và những người “đứng lớp” như chúng tôi cũng xanh xao theo các em, đôi lúc tôi cũng chán chường và muốn bỏ bục giảng vì những thiếu thốn vật chất mỗi ngày ..
Nhũng buổi chiều cô trò tôi thả tầm nhìn theo những đợt sóng nhấp nhô” chúng tôi cũng xôn xao về những mơ ước băng mình qua đại dương xa mờ đầy phong ba cuồng nộ”…
Những thầy cô giáo như chúng tôi ngày ấy, sau buổi đứng lớp, chúng tôi phải làm thêm nhiều công việc khác để kiếm thêm chút tiền độ nhật, các chị thường ra đứng ở các đầu chợ , gặp ai cũng hỏi chỉ một câu :
_Có gì bán không ? Có vật gì bán không? ? ?
Hay có người giấu những bao thuốc lá trong áo quần, đạp xe bỏ mối cho các tủ thuốc…Mắt láo liêng, kéo che vành nón vì sợ người trong trường nhìn thấy…sẽ được phê bình kiểm điểm vào ngày ‘họp hội đồng”
Những cái có thể bán được của mọi người ngày ấy : là mấy cái áo dài cũ nhưng còn mới, mấy cái muổng nỉa cũ, đôi giày, cái ấm tích cũ, cái Radio , cái quạt máy v.v…tất cả đều bán được và đều có người mua ,
Một vài người khác, trong đó có tôi: sau giờ dạy về nhà là tôi đan móc, những bông hoa kết từ những mũi kim đan , đã giúp tôi vượt qua cơn khốn khó của cuộc đời, làm đẹp cho đời và cho các con tôi có bữa ăn có thịt thà và bộ áo quần lành lặn.
Những thầy giáo thì thường làm rẫy hay sửa xe đạp, đốt than nơi ven núi…
***
Bây giờ sau hơn bốn thập kỷ đã đi qua, ngồi nhớ lại những việc mà ngày xưa tôi đã làm và những ngày còn đứng lớp , tôi đã không làm cái công việc mà tôi cho là không lịch sự và khiếm nhã với các học trò nhỏ của tôi ngày ấy …
Khi đứng trước các em, tôi vẫn kín đáo và lịch sự trong hai tà áo dài che phủ, trong bài giảng cho các em tôi vẫn đem hết tâm hồn ra giảng dạy với tất cả tấm lòng và khả năng có được.
Khi lìa xa các em tôi vẫn nhớ như in từng đứa một , khi tình cờ thấy tên một em nào mà tôi nhìn thấy là tôi hình dung ra em đó ngay …
Thỉnh thoảng có vài em rời thành phố chuyển đi vùng kinh tế mới hay về một vùng quê xa để kiếm sống khi đến xin học bạ hay giấy chuyển trường, tôi đã không làm khó dễ.
Tôi luôn sửa cho các em một học bạ đẹp và lời nhận xét tốt đẹp , phụ huynh không phải chờ lâu và tuyệt đối không nhận một quà cáp nào cả,( trong thời điểm đó cũng có những con người khác có làm chuyện đó.)
Đó chỉ là những cái mà khả năng và tấm lòng mà tôi đã để lại cho các em , những đứa học trò nhỏ của tôi ngày ấy.
Tôi rất tự hào rằng : Tôi đã đem hết tấm lòng , những kiến thức đã thu nhận từ trường Sư phạm Qui Nhơn, tất cả đã trao hết lại cho đám trò nhỏ thân thương của thành phố biển Qui Nhơn ngày cũ.
Suốt chặng đường dài gần mười năm tôi ‘Đứng lớp”, cho đến lúc giã từ các em, cô trò tôi đã từ biệt nhau với biết bao bịn rịn, thân thương lắm … những giọt nước mắt mà các em đã ban tặng cho tôi ngày gia đình tôi lên chuyến tàu xuôi Nam…Suốt chuyến tàu đêm ngày ấy… Và những giọt nước mắt lặng thầm đã rớt rơi suốt chặng đường mà tôi đã đi qua.
Đó cũng chính là phần thưởng mà các học trò dấu yêu của tôi ngày cũ đã âm thầm ban tặng cho tôi…Tôi đã may mắn hơn nhiều bạn cùng lớp, cùng khoá với tôi ngày ấy: Họ chưa được một lần trên bục giảng, chưa hề có một học trò nghĩa tình như của riêng tôi…
Bây giờ các em , những đứa học trò nhỏ ngày nào của tôi ngày ấy …Có lẽ đã tung bay ra khắp mọi miền trên đất nước Việt Nam và khắp thế giới…,
Đã có một lần gần ba mươi năm sau …Cũng tại nơi này chúng tôi đã một lần gặp lại nhau trong tay bắt mặt mừng, ôm chặt nhau trong vòng tay ân tình , thắm đậm tình sâu nghĩa nặng .
Trong lần hội ngộ ấy: Tôi lại đọc được tên của từng đứa một, trong trí nhớ già nua của một người già đang khập khểnh bước chân vào tuổi lục tuần….Cô giáo trẻ ngày xưa của các em …bây giờ cả cô trò mái đầu cùng điểm bạc.
Ngày đó tôi cũng đã làm các em vô cùng kinh ngạc và nhiều em lại tiễn chân tôi bằng những giọt nước mắt yêu thương.
Mới đó mà cũng đã gần mười năm .. tôi vẫn giữ mãi những kỷ niệm của những ngày đứng lớp và những khuôn mặt ngây thơ bé dại ,..và những mái đầu chớm bạc của một vài em mà tôi đã gặp lại…sao thương quá là thương…
Nếu bây giờ có một điều ước: .” .Xin cho tôi được một lần nữa : gặp lại tất cả những học trò cũ thân thương của tôi , được cùng nhau ngồi trên Biển Quy Nhơn, mỗi người sẽ kể cho nhau nghe những thăng trầm cuộc đời nhau qua bốn thập kỷ xa mờ…bây giờ gặp lại “
Mong sao các em bây giờ là những người đã thành đạt, sáng tạo, giỏi giang và có những cuộc sống đầy đủ và bình yên bên mái ấm gia đình của mỗi người.
Thương nhớ lắm: Những học trò nhỏ của tôi, đã một thời nhìn tôi trên bục giảng.
Cơn gió Thu năm nay đến chậm, nơi chỗ tôi đang ở , bây giờ như rụt rè bẽn lẽn …Vẫn là chút gió heo may cuốn theo vài chiếc lá vàng bay , những chiếc lá đỏ thắm màu thời gian, cơn gió ập vào cánh cửa sổ mở hé, chập choạng chút gió Thu vờn khua làn tóc rối…Tôi chợt cúi đầu ngăn một tiếng ho khan…
Chạm bàn tay kéo cánh cửa , giọt sương mai còn đọng trên vài chiếc lá , bỗng lạnh căm, chợt se sắt bàn tay run, cơn gió lạnh ập vào, làm lu lu chiếc kiếng soi trước mặt…Tôi hững hờ chùi tay lau chút hơi sương, không nhìn ngắm bóng mình trong gương buổi sáng nay ….để làm chi khi ngoài kia xao xác lá…những chiếc lá vàng bay bay nhiều quá chút hương Thu.
Sáng chủ nhật…môt sáng nào lất phất hạt mưa rào…Tôi bấm đốt ngón tay nhẩm tính…mình đã xa quê cũng đã nhiều năm…thời gian nào cho tôi trái ngọt, thời gian nào đã cho tôi trái đắng oan khiên, dù trái xanh trái mọng vàng hay là từng chùm trái đắng tôi vẫn oằn mình cam chịu lúc chạm tay vào…
Chạm mắt vào khung ảnh Mẹ tôi, một người mẹ quê với tấm lòng biển cả, giọt sương mai dầu dãi sáng nắng mưa chiều, thân lặn lội làm thân cò trên bến vắng…suốt một đời tận tụy với đàn con.
Nhớ những ngày thần tiên nhưng rất lặng…những tháng năm xa nay bỗng chợt hóa gần.ngày tuổi nhỏ với những năm bên nhà Ngoại.
Những buổi sáng mùa Đông tàn ít việc…mẹ ở nhà vét mấy chén nếp mới thổi mở hàng, nấu nồi xôi vừa dẻo vừa chín vàng, ..ngoài sân trước ngõ tôi chạm tay vào chùm trái chín, hương ổi chín thơm lừng theo từng cơn hít mùi ,thoảng hương thơm, dù bao ngày vẫn nhặt được quả thơm, nhưng bây giờ bên chân mẹ với nồi xôi , hương bốc khói với chút muối mè pha đường đậu, vừa béo, vừa bùi, vừa thơm mùi lúa mới…mấy chị em tôi, ngồi thu mình trên chiếc chõng tre, vê tay từng vắt xôi nóng hổi…vị ngọt của đường đen, vị béo của hạt đậu rang vàng, thơm ngát hương mè rang và cục xôi có hạn..
.
Mẹ vê tròn cho mỗi đứa một nắm mang theo..khi vào lớp học, lớp vỡ lòng , chật chội những đứa trẻ nhà quê.
Tôi vội vàng chui qua lối mòn của hai bờ tre, sang nhà hàng xóm trả công cho người bạn nhỏ…nắm xôi trên tay , chia nhau qua bao ngày của một thời tuổi nhỏ …những trứng chim, trứng cút nhỏ trao tay , người bạn nhỏ kiếm tìm nhặt được, đặt trên bàn tay bé xíu của cô bạn tuổi lên năm…
Rồi tháng năm trôi nhanh với bao tháng năm dài huyễn mộng …hai bờ tre láng màu óng mượt vì lũ trẻ sang chơi nhà luôn phải chạm tay vào…ngoài sân đứa bé trai nhón chân lên giàn mướp đầy hoa vàng óng mượt, hái chùm hoa vàng cài lên tóc đứa bé gái hai bím tóc đong đưa , tóc cháy nắng vì bao năm dài không nón che, mũ đội.,
Ngày hôm đó tôi làm cô dâu nhỏ, tóc kết hoa vàng của mướp, nhẫn cưới , vòng đeo là mấy cọng lá dừa xiêm…Chú rể khẽ khàng tay cầm lễ vật là mấy cái trứng chim vừa nhặt được bên bờ ao của ổ chim dồng dộc..chân nhón bước chân khẽ khàng trong hai ổ chim làm giày cao cổ …
Chạy sang nhà hàng xóm đón cô dâu về trong con mắt thật ngây thơ…Nhớ hình ảnh ngày xưa, lòng tôi chợt bơ thờ…thương nhớ lắm những ngày thật xa nơi quê Ngoại…rồi tháng năm qua tất cả đã đi vào huyền thoại ….hai đứa trẻ ngày nào nay đã đi những bước thật xa…đã băng qua đại dương , những bước chân đã vượt ra khỏi lũy tre, qua biển lớn băng qua ngàn hải lý … Nơi đất lạ của một vùng trời viễn xứ…Quả đất tròn hai trẻ lại gặp nhau…tay mừng vui, chân bước vội…chẳng thốt được câu nào…và tất cả nhấn chìm cơn bão nổi.
Chỉ những buổi chiều Thu khi vạt trời chao động, nắng chao nghiêng, lúc bóng đổ giữa chân tường, khi nhìn lên bờ tường cao ẩn hiện những cánh chim, bay chấp chới đang tìm về nơi ấm áp….Tiếng lích chích của đôi chim chia mồi khi Đông tàn nguyệt tận….Mới vỡ òa trong tâm thức một chút vấn vương chao…những dấu tích của thời gian nào lúc tuổi thơ bé dại…đã qua rồi theo bao giọt sương rơi…
Sương bây giờ và giờ ở nơi đây, cũng là những giọt sương rơi mềm trên lối ngõ …những ngôi nhà tô loang màu ngói đỏ, châp chùng , lạnh lẽo giữa những hàng cây , không bóng người, không một kẻ đi qua, những chiếc xe chợt dừng rồi biến dạng, không tiếng cười, không có tiếng khua vang, gõ guốc gỗ của những ngày Xuân trên xóm ngõ…chỉ những chiếc lá vàng bay chạm vào lòng ai biết bao chiều một mình trên xứ lạ…Nhẹ tay chùi giọt sương pha hay là nước mắt ai …thương nhớ lắm những ngày xưa bé dại…
Những giọt sương mai , hay những chiếc lá vàng bay luôn gợi nhớ trong tôi những kỷ niệm xa mờ nhưng chợt mới hôm qua nay tỉnh thức kiếm tìm nhận diện…con chó vện tiếng sủa cao vang vọng, tiếng gáy của con gà trống cất cao lúc bình minh …và tiếng chim chích chích của đôi chim chào mào…và nhớ lắm những lần làng quê có đám cưới đám ma…mâm cỗ nhỏ nhưng ngấm vào từng vị giác, vị ngọt của miếng bánh đậu xanh , vị cay của gừng già …thịt béo ngậy nhưng ăn hoài chưa thấy ngán…
Tiếng pháo nhà ai hồng vui chân bước, lũ trẻ xô nhau giật lấy những chiếc pháo sót, pháo còn, gom góp lại tiếng đì đùng, đì đẹt…
Tôi nhớ lắm khi nhà nào có đám ma , đám chết, những gỉai tang phủ kín cả những cây chuối, cây keo, cột vào thân cây để chúng cũng khóc theo, mau tiễn biệt những linh hồn đang đi vội…Ở quê tôi, cây cũng biết xót thương người ra đi trong niềm xót đau vời vợi.. nên ấm tình làng, nghĩa xóm thật thâm sâu.
.
Tôi đã nhìn thấy tại nơi này …vẫn có những con người cùng chủng loại…nhưng chẳng chút thương nhau …trong bóng xế buổi Đông tàn…những cụ già , những kiếp người cơ nhỡ, sống âm thầm trong những bức tường cao…lặng nhìn theo những ngày tháng xanh xao…không tiếng ủi an hay một lần vui tương ngộ…
Ở nơi này…nào ai buồn khóc lúc chia ly, khóc than chi nào có được ích gì …thân xác thiêu rụi giữa đất trời xa lạ….những đám tang thoạt nhìn trông rất lạ, không tiếng khóc than, không cả giọt lệ lúc biệt ly…
Hoa đưa tiễn đưa có nói được điều gì ? Khi còn đó chẳng trao nhau khi gặp gỡ…chỉ có thế và kiếp bể dâu chỉ có thế…
Giọt sương nào rồi cũng rơi theo mùa Thu vàng rất vội, gió Thu nào cho ta nhớ lại chuyện vọng cố hương…chuyện ly hương ai cũng tưởng thiên đường…nhưng chua xót…đoạn trường nào ai biết.
Ngày xưa nhà thơ Lý bạch đã từng buông câu thảng thốt :”Cử đầu vọng minh nguyệt….Đê đầu tư cố hương …” đó là chuyện của ngày xưa xa lắc …Ôm trăng Thanh và cùng chết giữa đêm sương …Có khi nào ta gục chết giữa đêm trường… Hay gục chết trong buổi chiều sầu cô quạnh …???
Câu chuyện nhìn sương rơi…. lòng chợt vọng cố hương , ngàn năm xưa cho tới tận ngàn nay, thế kỷ nào của những ngày năm cũ …những giọt sương rơi vội xuống lòng ai.chút nữa … bây giờ và trong thế kỷ này còn hiện hữu bóng hình ai…xa vắng , lu mờ và cũng thật bi ai…
Giọt sương bây giờ trong hồn tôi lạnh giá và giọt sương mai của một ngõ ngách nào trong tuổi thơ bé dại, chút hương quê và những giọt sương mờ
Xứ Nẫu 